Władysław Toruń

---

Życiorys

„Władysław Toruń przyszedł na świat 7 lipca 1889 roku w Nowym Sączu. Był synem Wojciecha (1863-1934), który pracował jako urzędnik kolejowy, oraz Katarzyny z domu Nazimek (1861-1939). Posiadał dwóch braci, w tym Leopolda (1887–1955), który służył jako podpułkownik inżynier w Wojsku Polskim oraz Stanisława (ur. 1891), też podpułkownika dyplomowanego piechoty. W rodzinie Toruńskich były również siostry.

Włos Władysław uczęszczał do C.K. II Szkoły Realnej we Lwowie, gdzie w 1909 roku z sukcesem ukończył VII klasę, a jego egzamin dojrzałości zdobił odznaczeniem. Studia podjął na Politechnice Lwowskiej. Już 17 października 1911 roku zaciągnął się do cesarskiej i królewskiej Marynarki Wojennej. Uczęszczał do szkoły jednorocznych ochotników, zdobywając doświadczenie na krążowniku pancernym „Sankt Georg”. W 1912 roku wziął udział w I wojnie bałkańskiej, a przez sześć miesięcy pływał na okręcie „Gea”. W międzyczasie był aktywny w Związku Strzeleckim oraz Związku Awiatycznym, angażując się w działania niepodległościowe.

Po wybuchu I wojny światowej, Władysław został powołany do marynarki austro-węgierskiej. Od grudnia 1914 roku służył w artylerii fortecznej, a od marca 1915 roku w fortyfikacjach bazy Pola oraz batalionie piechoty morskiej. W sierpniu 1916 roku udał się na kurs obserwatorów lotniczych do Szybeniku, gdzie zyskał cenne umiejętności, dołączając szybko do lotnictwa marynarki wojennej (Marine Seefliegerkorps). W ramach lotów rozpoznawczych nad Morzem Adriatyckim, jego zadania obejmowały wykrywanie okrętów podwodnych oraz eskortowanie konwojów. W powietrzu spędził około 1000 godzin do października 1918 roku, a 1 stycznia 1918 roku awansował na podporucznika w rezerwie.

W październiku 1918 roku, w obliczu upadku Austro-Węgier, przebywając na urlopie we Lwowie, wstąpił do tworzących się polskich oddziałów, uzyskując stopień porucznika. Miał zaszczyt brać udział w walkach o Lwów z Ukraińcami w czasie wojny polsko-ukraińskiej. Zdobył lotnisko Lewandówka we Lwowie wraz z lotnikami, w tym Stefanem Bastyrem i Januszem de Beaurain, opanowując terytorium 2 listopada 1918 roku. Angażując się w drugi lot bojowy 5 listopada, brał udział w wielu misjach, bombardując ukraińskie pozycje na Cytadeli i Wysokim Zamku.

Do końca listopada 1918 roku Władysław wykonał 27 lotów, co czyniło go jednym z najwytrwalszych lwowskich obserwatorów. W dniach walk o Lwów jego matka Katarzyna utworzyła w domu przy ul. Grunwaldzkiej 12 miejsce schronienia dla polskich lotników. W maju 1919 roku objął dowództwo III Ruchomego Parku Lotniczego i warsztatów lotniczych we Lwowie. Przeniesienie tego jednostki do Krakowa miało miejsce w sierpniu 1920 roku, w czasie zagrożenia ze strony radzieckich wojsk.

Awansowano go na stopień majora w korpusie oficerów zawodowych aeronautycznych ze starszeństwem z dnia 1 czerwca 1919 roku. Po wypadku lotniczym w maju 1922 roku, który zakończył się poważnymi obrażeniami, Władysław 4 października 1922 roku objął kierownictwo Centralnych Warsztatów Lotniczych w Warszawie. W ramach tych prac przygotowywał je do licencyjnej produkcji samolotów Hanriot H.28.

Zmarł tragicznie w nocy z 10 na 11 sierpnia 1924 roku w Szpitalu Ujazdowskim w Warszawie na skutek obrażeń odniesionych podczas nieszczęśliwego wypadku przy naprawie instalacji elektrycznej. Został pochowany 12 sierpnia 1924 roku na Cmentarzu Powązkowskim. Jednak po ponad dziesięciu latach, 24 listopada 1935 roku, jego szczątki przeniesiono na Cmentarz Obrońców Lwowa. Tam, z jego osobą, spoczywało wielu innych uznawanych za bohaterów narodowych, takich jak gen. Tadeusz Jordan-Rozwadowski.

Władysław Toruń był żonaty i miał syna, narodzonego pięć dni przed jego śmiercią. Jego szwagrowie to lwowiacy: dziennikarz Stanisław Zachariasiewicz oraz oficerowie kpt. Mieczkowski i por. Marek. Z okazji 20. rocznicy obrony Lwowa, w dniu 20 listopada 1938 roku, Rada Miasta Lwowa podjęła decyzję o nazwaniu jednej z ulic jego imieniem.

Ordery i odznaczenia

Władysław Toruń otrzymał wiele odznaczeń i wyróżnień, które świadczą o jego odwadze i poświęceniu podczas służby wojskowej. Wśród nich znajdują się:

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari, który został mu nadany 17 kwietnia 1921 roku we Lwowie przez generała broni Tadeusza Rozwadowskiego,
• Krzyż Niepodległości, przyznany pośmiertnie w dniu 4 listopada 1933 roku,
• Krzyż Walecznych, który otrzymał trzykrotnie,
• Krzyż Zasługi,
• Krzyż Obrony Lwowa,
• Odznaka pamiątkowa „Orlęta”,
• Polowa Odznaka Obserwatora,
• Srebrny Medal Waleczności 2 klasy, nadany przez Austro-Węgry przed 1918 rokiem,
• Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913, również przyznany przez Austro-Węgry przed 1918 rokiem.

---

Oceń: Władysław Toruń

---