Jan Bratro

---

Życiorys

Jan Bratro przyszedł na świat 10 kwietnia 1895 roku w Nowym Sączu. Był jednym z pięciu synów Adama Mariana Bratro i Emilii z domu Heidler. Jego ojciec pełnił funkcję inżyniera oraz kierował budową wagonów w sanockiej fabryce. Działał również społecznie i niepodległościowo w Sanoku. Z jego rodzeństwa dwaj bracia: Aleksander (1899–1901) i Kazimierz (1902–1903) odeszli w młodym wieku. Pozostali dwaj bracia, Tadeusz Artur (1896–1916) oraz Adam Antoni (1900–1920), również zginęli na polu walki; Tadeusz został zabity w bitwie pod Kuklami 13 lipca 1916, podczas gdy Adam poległ 11 sierpnia 1920 w trakcie wojny polsko-bolszewickiej, a pośmiertnie otrzymał Order Virtuti Militari.

W roku 1913 Jan z sukcesem zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku. W jego klasie uczyli się między innymi Władysław Brzozowski, Stanisław Szwed, Roman Ślączka oraz Władysław Zaleski. Jan Bratro wpisywał się także w tradycję skautingu jako jeden z pierwszych członków sanockiego ruchu skautowego, do którego dołączył do „oddziału ćwiczebnego” imienia Hetmana Stanisława Żółkiewskiego, powołanego do życia w 1909 roku, a od 1911 znanego jako I Drużyna Skautowa im. Hetmana Stanisława Żółkiewskiego, posiadająca motto Ex ossibus ultor.

W skład drużyny wchodzili również inni znani harcerze, tacy jak Tadeusz Piech, Klemens Remer, Tadeusz Remer, Zygmunt Vetulani oraz Władysław Zaleski i Mieczysław Krygowski. W 1912 roku Bratro został drużynowym wspomnianej drużyny oraz członkiem rady drużynowej, a także pełnił rolę plutonowego. Uczył się w Akademii Wojskowej w Wiedniu, gdzie po wybuchu I wojny światowej, 7 września 1914, przystąpił do Legionów Polskich. Zaraz po rozpoczęciu działań wojennych służył jako dowódca plutonu w kompanii wiedeńskiej Andrzeja Galicy.

Jan Bratro kontynuował służbę w 7 pułku piechoty, gdzie od września pełnił rolę adiutanta 2 kompanii VI batalionu Legionów Polskich. Jego awans na podporucznika miał miejsce 9 października 1914. Przechodził przez różne kompanie, w tym 3 kompanię, a następnie ponownie wrócił do 2 kompanii VI batalionu. Od 15 kwietnia do 23 lipca 1915 roku był adiutantem VI batalionu. Z końcem lipca 1915 roku objął stanowisko adiutanta 7 pułku piechoty, a 19 stycznia 1916 roku powierzone mu zostało dowództwo 1 kompanii V batalionu, a 1 listopada 1916 roku osiągnął stopień porucznika.

Po licznych zmaganiach w I Brygadzie Legionów Polskich, Jan Bratro został zwolniony z Legionów 12 sierpnia 1917 roku z powodu kryzysu przysięgowego. Następnie wcielono go do armii Austro-Węgier i skierowano na front włoski. W listopadzie 1918, po zakończeniu wojny, dołączył do Wojska Polskiego, jak również zajmował się administracją w Krajowym Inspektoracie Zaciągów; 8 listopada 1918 roku uzyskał awans na kapitana.

10 stycznia 1919 roku objął stanowisko naczelnika kancelarii Okręgowej Komendy Uzupełnień w Łodzi. Jednym z kluczowych momentów w jego karierze była służba w 101 pułku piechoty, gdzie od lipca 1919 roku do 1 czerwca 1920 roku dowodził tym pułkiem podczas wojny polsko-bolszewickiej. Jego brat Adam również walczył w tej jednostce. Swoje umiejętności dowódcze Jan Bratro rozwijał na szeregu stanowisk, w tym dowódcy batalionu sztabowego w 21 pułku piechoty, od 1921 roku. W 1924 roku został awansowany do stopnia podpułkownika, a w 1932 roku do pułkownika.

W okresie międzywojennym był aktywnym uczestnikiem Związku Strzeleckiego i od 1933 do 1939 pełnił funkcję prezesa zarządu Łódzkiego Okręgowego Związku Stowarzyszeń Strzeleckich, Łowieckich i Łuczniczych. W 1937 roku, wraz z Tadeuszem Biernackim, wydał książkę pt. „Major Albin Fleszar «Satyr»”. Po wybuchu II wojny światowej, pełniąc tę rolę, uczestniczył w kampanii wrześniowej, walcząc w okolicach Piotrkowa Trybunalskiego.

Po wycofaniu się, w rejonie Krasnegostawu 14 września 1939 roku dowodził zorganizowanymi trzema dwubatalionowymi pułkami rezerwowymi. Z tych oddziałów utworzono 29 Brygadę Piechoty w ramach Frontu Północnego. Po bitwie pod Krasnymstawem, w dniach 19/20 września 1939 roku, jednostka wzięła udział w natarciu na Zamość. W artykule z 2001 roku Igor T. Kmiecik przypisywał, że Jan Bratro, w wyniku choroby, został zastąpiony przez Pawła Szandruka, natomiast jego córka, Jadwiga Bratro, zaprzeczyła tym informacjom, twierdząc, że jej ojciec nie zapadł na zdrowiu i nie trafił do niewoli.

Jan Bratro ożenił się z Zofią Durr (1906–1977), artystką plastyk. Zmarł 30 września 1951 roku w Warszawie i znalazł swój ostatni spoczynek na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 140-3-3).

Ordery i odznaczenia

Jan Bratro został odznaczony licznymi wyróżnieniami za swoje zasługi, które doceniły jego wkład w historię Polski. Poniżej znajduje się lista jego odznaczeń:

• Krzyż Niepodległości – przyznany 13 kwietnia 1931,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – odznaczenie odebrane 11 listopada 1936,
• Krzyż Walecznych – przyznany dwukrotnie,
• Złoty Krzyż Zasługi – otrzymany dwukrotnie, z pierwszym nadaniem 19 marca 1931.

---

Oceń: Jan Bratro

---