Stanisław Winter

Wojsko i służby mundurowe

Stanisław Maciej Winter, znany również pod różnymi pseudonimami, takimi jak „Stanley”, „Chorąży”, „Biały”, „Stiopka” oraz „Rudy”, to postać o bogatej i wielowymiarowej biografii. Urodził się 9 lutego 1908 roku w Nowym Sączu, a jego życie tragicznie zakończyło się 28 czerwca 1945 roku w Poznaniu.

Był on oficerem Wojska Polskiego w okresie II Rzeczypospolitej oraz członkiem Polskich Sił Zbrojnych i Armii Krajowej. Stanisław Winter pełnił rolę kapitana piechoty oraz zdobył miano cichociemnego, co wskazuje na jego wyjątkowe umiejętności i odwagę w działaniach wojennych.

Życiorys

Stanisław Winter, po zakończeniu nauki w Państwowym Gimnazjum nr 2 im. Króla Bolesława Chrobrego w Nowym Sączu, z powodzeniem zdał maturę w 1927 roku. Następnie rozpoczął naukę na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie studiował prawo. Jednak po dwóch latach studiów podjął decyzję o przerwaniu nauki, aby wstąpić do Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Krakowie. Po zakończeniu służby wojskowej, Stanisław podjął pracę jako urzędnik skarbowy w Nowym Sączu oraz w Limanowej.

W 1934 roku, jako podporucznik rezerwy, miał przydział do 1 pułku strzelców podhalańskich w Nowym Sączu. Lata 1939 przyniosły zmiany, gdy 30 maja zostało jego zadaniem skierowanie do batalionu ON „Limanowa”. Kiedy wybuchła II wojna światowa, Winter brał udział w walkach razem ze swoim batalionem, a następnie związany był z batalionem KOP „Żytyń”. Po jego rozbiciu wrócił do Nowego Sącza, gdzie przez pewien czas ukrywał się.

Od 1 listopada 1939 roku rozpoczął pracę jako urzędnik skarbowy w Limanowej, jednak w obliczu zagrożenia aresztowaniem przez gestapo, zdecydował się na ucieczkę. 22 listopada przekroczył granicę polsko-słowacką i udaje się na Węgry, gdzie został internowany w obozie cywilnym. Na początku 1940 roku dotarł do Francji, gdzie przydzielono go do 2 batalionu Szkoły Podchorążych w Camp de Coëtquidan, gdzie pełnił funkcję adiutanta dowódcy batalionu.

W czerwcu 1940 roku Stanisław Winter przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie służył w różnych formacjach, m.in. w 5 kompanii II batalionu 2 Brygady Strzelców oraz w 4 Brygadzie Kadrowej Strzelców i 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej. W celu powrotu do kraju zgłosił się do służby, przeszedł szkolenie w zakresie dywersji i został zaprzysiężony 19 stycznia 1942 roku do Armii Krajowej.

W nocy z 1 na 2 września 1942 roku, w ramach operacji „Chickenpox”, został zrzucony do Polski. Po aklimatyzacji przydzielono go do Okręgu Nowogródek AK, gdzie w 1943 roku objął stanowisko komendanta Obwodu Nieśwież AK. Jego obwód z czasem został wzmocniony do batalionu, co pozwoliło na intensyfikację działań dywersyjnych i partyzanckich, zwłaszcza na ważnych trasach komunikacyjnych.

1 maja 1944 roku Stanisław stał na czołowej pozycji jako dowódca III batalionu 78 pułku piechoty AK. Niestety, 27 czerwca 1944 roku jego dwie kompanie zostały otoczone i rozbrojone przez NKWD. Choć żołnierze zostali wypuszczeni, to 30 czerwca część z nich ponownie padła ofiarą otoczenia i była wywieziona do łagru w Szuji.

Po przejściach, Winter trafił do 9 Drezdeńskiej Dywizji Piechoty ludowego Wojska Polskiego, gdzie jako kapitan dowodził 3 kompanią 26 pułku piechoty. Jego losy nie były jednak wciąż łatwe – 6 kwietnia 1945 roku został aresztowany przez Główny Zarząd Informacji z zarzutem planowanej dezercji. 7 maja 1945 roku Wojskowy Sąd 2 Armii Wojska Polskiego wydał wyrok śmierci, który został wykonany w ruinach pruskiego zamku w Poznaniu przez funkcjonariuszy NKWD.

Na zakończenie, 29 czerwca 1993 roku, Izba Wojskowa Sądu Najwyższego uniewinniła Jana Hryniewicza, pod tym nazwiskiem Stanisław Winter występował przez cały okres od wcielenia do Ludowego Wojska Polskiego.

Awanse

Stanisław Winter przeszedł przez kilka istotnych awansów w swojej karierze wojskowej. Jego droga zawodowa była naznaczona postępami, które świadczą o jego umiejętnościach oraz oddaniu służbie. Poniżej przedstawiono szczegółowy opis jego awansów:

  • uzyskał stopień podporucznika – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933 roku,
  • awansował na porucznika – ze starszeństwem z dniem 20 marca 1941 roku,
  • osiągnął stopień kapitana.

Odznaczenia

Stanisław Winter był odznaczanym bohaterem, którego osiągnięcia zasługują na szczególną uwagę.

  • krzyż srebrny Orderu Virtuti Militari – 14 lipca 1944 roku nr 13341,
  • srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami.

Życie rodzinne

Stanisław Winter pochodził z rodziny związanej z kolejnictwem, jego ojciec Edward pracował jako dyspozytor parowozowni. Matka, Wanda, nosiła nazwisko Hanel. W czerwcu 1944 roku, Stanisław zdecydował się na małżeństwo z Wandą Olszańską, która żyła w latach 1908–1995. Para nie doczekała się potomstwa.

Upamiętnienie

W lewej nawie kościoła św. Jacka, znajdującym się przy ul. Freta w Warszawie, odbyła się w 1980 roku ceremonia odsłonięcia tablicy upamiętniającej żołnierzy Armii Krajowej, a także cichociemnych – heroicznych spadochroniarzy, którzy przybyli do Polski z Anglii i Włoch, aby walczyć o niepodległość naszej ojczyzny. Wśród upamiętnionych na tablicy 110 poległych cichociemnych znajduje się również Stanisław Winter.

Przypisy

  1. Łukomski G., Polak P., Suchcitz S., Kawalerowie Virtuti Militari 1792 - 1945, Koszalin 1997 r., s. 530.
  2. Rocznik Oficerski Rezerw 1934, s. 573.
  3. Rocznik Oficerski Rezerw 1934, s. 104.
  4. Rocznik Oficerski Rezerw 1934, s. 104, 573, tu również Stanisław Mateusz.

Oceń: Stanisław Winter

★★★★★
Średnia ocena:4.86 Liczba ocen:18