Kazimierz Schally

Wojsko i służby mundurowe

Kazimierz Piotr Schally, urodzony 22 lutego 1895 roku w Nowym Sączu, był postacią, której życie i kariera wojskowa mają znaczące miejsce w historii Polski. Zmarł 12 stycznia 1967 roku w Edynburgu, gdzie znalazł swój spokój po burzliwych latach służby.

Jako generał brygady Wojska Polskiego, Schally odgrywał kluczową rolę w strukturach wojskowych, a jego działalność obejmowała również funkcję zastępcy Komendanta Naczelnego Związku Legionistów Polskich, którą piastował od 1938 roku. Jego osiągnięcia i odwaga zostały dostrzegane, za co został odznaczony Orderem Virtuti Militari, jednym z najwyższych wyróżnień wojskowych w Polsce.

Życiorys

Kazimierz Schally, syn Andrzeja Schally i Stanisławy ze Śniadowskich, był częścią rodziny, która posiadała majątek w Jaśniska, znajdującym się w pobliżu Lwowa. Swoją edukację rozpoczął w Lwowie, a maturę uzyskał w Wiedniu, gdzie ukończył wojskową szkołę realną w 1913 roku. Po tym, przez półtora roku kontynuował naukę w Akademii Wojskowej w Wiener Neustadt. W sierpniu 1914 roku postanowił jednak przerwać studia i 6 września zgłosił się do Legionów, gdzie objął dowództwo plutonu w 2. kompanii VI batalionu. Od września 1914 do lipca 1917 pełnił różne role, zaczynając jako podchorąży, a kończąc jako dowódca dywizjonu 1 pułku artylerii.

Już w październiku 1914 roku został podporucznikiem, a w grudniu 1915 roku porucznikiem. Po kryzysie przysięgowym z 20 września 1917 roku został wcielony do armii austriackiej, gdzie w grudniu 1917 ukończył kurs dla oficerów rezerwy w Pozsony (Bratysława). Korzystając z urlopu, podjął decyzję o ucieczce z armii. Rok 1918 przyniósł mu rozpoczęcie studiów na Politechnice Lwowskiej, gdzie także działał jako instruktor w Polskiej Organizacji Wojskowej. W kwietniu tej samej roku został wysłany do I Korpusu Polskiego na Wschodzie i przydzielony do Bobrujska, gdzie awansował na podkapitana.

Wspólnie z Leopoldem Lisem Kulą próbował zapobiec kapitulacji Wojska Polskiego, jednak po nieudanej próbie aresztowania gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego, udał się do Kijowa, gdzie został aresztowany przez Niemców, lecz wkrótce zwolniony. W czerwcu 1918 pełnił funkcję komendanta Okręgu POW w Czernihowie. Na początku lipca zajął się przygotowaniami dla Armii Polskiej we Francji. Po aresztowaniu przez Czeka w Pietrozawodsku, został osadzony w więzieniu w Piotrogrodzie, gdzie uratowała go interwencja duńskiego posła, Erika Scaveniusa.

Po uwolnieniu i powrocie do zdrowia, zasilił szeregi Wojska Polskiego 6 grudnia 1918, przedstawiając Józefowi Piłsudskiemu raport dotyczący sytuacji w Rosji. 8 lutego 1919 roku został wysłany do gen. Józefa Hallera z ustnymi rozkazami w kwestii przybycia oddziałów Armii do Polski. Służył kolejno w 1 pułku artylerii jako dowódca dywizjonu, awansując 1 marca 1919 na majora. Po powrocie do Polski, brał udział w walkach na froncie ukraińskim w pobliżu Łucka.

Uzyskawszy stopień podpułkownika artylerii 1 czerwca 1919 roku, dowodził dywizjonem 1 pułku artylerii Armii gen. Hallera, biorąc udział w wyprawie kijowskiej i w odwrocie z Ukrainy. W bitwie pod Borodzianką, która miała miejsce 12 czerwca, skutecznie powstrzymał atak Armii Czerwonej. Dzięki swoim zasługom, na przykład w oblężeniu Równego 22 lipca 1920, odznaczono go Krzyżami Walecznych oraz Virtuti Militari po bitwie o Białystok.

W okresie od października 1919 do stycznia 1927 pełnił obowiązki dowódcy 1 pułku artylerii polowej Legionów w Wilnie, awansując na pułkownika 1 lipca 1923 roku. W 1927 roku przeniesiono go do Samodzielnego Wydziału Artylerii Ministerstwa Spraw Wojskowych, zachowując jednocześnie stanowisko dowódcy pułku. W marcu 1929 awansował na dowódcę 1 Grupy Artylerii w Warszawie, a w grudniu 1934 został II dowódcą piechoty dywizyjnej 20 Dywizji Piechoty w Baranowiczach. 15 września 1935 objął stanowisko szefa Gabinetu Wojskowego Prezydenta Rzeczypospolitej.

W wyniku agresji ZSRR na Polskę, wspólnie z Prezydentem RP przekroczył granicę rumuńską. Po internowaniu prezydenta przez rumuńskie władze, Schally udał się do Bukaresztu, gdzie z początku miał problemy z uzyskaniem zgody na wyjazd do Paryża. W 1939 roku dotarł do Francji, a po upadku kraju, 26 czerwca 1940 ewakuowano go do Liverpoolu. Po pobycie w obozach, od stycznia 1942 roku był w stanie nieczynnym. Po śmierci gen. Władysława Sikorskiego, powrócił do czynnej służby, a 1 listopada 1943 roku został mianowany attaché wojskowym przy Poselstwie RP w Ottawie.

Jednakże nie udało mu się wyjechać do Kanady, gdyż Kazimierz Sosnkowski w kwietniu 1944 roku powołał go na szefa Misji Wojskowej przy Naczelnym Dowództwie Sprzymierzonych Ekspedycyjnych Sił Zbrojnych, pełniąc tę funkcję do sierpnia 1945. Po zakończeniu wojny, pozostawał w dyspozycji szefa Sztabu Głównego, a po demobilizacji, osiedlił się w Edynburgu w Szkocji, gdzie spędził resztę swojego życia. Zmarł tam, zostając pochowanym. Był także wolnomularzem, członkiem loży przy Wielkiej Loży Narodowej Polski. Jego syn, Andrzej, profesor biochemii w USA, był laureatem nagrody Nobla w 1977 roku.

Ordery i odznaczenia

Kazimierz Schally był niezwykle uhonorowaną postacią, a jego odznaczenia i ordery odzwierciedlają jego zasługi oraz zaangażowanie w służbę dla kraju. Oto zestawienie istotnych nagród, które otrzymał w trakcie swojego życia:

  • Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 470 (16 lutego 1921),
  • Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936),
  • Krzyż Niepodległości z Mieczami (12 maja 1931),
  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928),
  • Krzyż Walecznych (czterokrotnie),
  • Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 16 marca 1928, 1938),
  • Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
  • Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
  • Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia,
  • Odznaka „Za wierną służbę”,
  • Order Pogromcy Niedźwiedzia III klasy (Łotwa, 1922),
  • Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (Francja, 10 lutego 1928),
  • Krzyż Wielki Orderu Korony (Rumunia, 1937).

Te wszystkie odznaczenia ilustrują nie tylko jego osobiste osiągnięcia, ale także zdecydowane zaangażowanie w walkę o wolność i niepodległość. Schally był osobą, która pozostawiła znaczący ślad w historii Polski.

Bibliografia, linki

– Schally Kazimierz. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości sygn. I.480.538 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-10-28].

– Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].

– Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.

– Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.

– Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.

– Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.

– Tadeusz Kryska-Karski, S. Żurakowski Generałowie Polski Niepodległej, wyd.: Editions Spotkania, Warszawa 1991.

– Piotr Stawecki, Kazimierz Piotr Schally [w:] Polski Słownik Biograficzny t.XXXV Warszawa-Kraków-Wrocław-Gdańsk 1994, s. 402–404, wersja elektroniczna IPSB.

– H. P. Kosk Generalicja polska t. 2 wyd.: Oficyna Wydawnicza Ajaks, Pruszków 2001.

Przypisy

  1. Izabela Prokopczuk-Runowska. Kurtuazja orderowa jako element stosunków polsko-rumuńskich w okresie międzywojennym. „Muzealnictwo Wojskowe”. Tom 11, s. 158, 2021 r.
  2. Vilius Kavaliauskas: Symbole wolności bałtyckiej 1918–1940. Warszawa: Muzeum Łazienki Królewskie, 2020 r., s. 42. ISBN 978-83-64178-88-7.
  3. a b c Na podstawie zdjęcia [dostęp 04.06.2022 r.]
  4. Odznaczenia. „Życie Polityczne”, s. 4, Nr 220 z 11.08.1938 r.
  5. Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 17, 11.11.1936 r.
  6. M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  7. M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163 „za pracę w dziele odzyskania Niepodległości”.
  8. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi na polu pracy organizacji wojska”.
  9. M.P. z 1928 r. nr 65, poz. 88 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
  10. Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938 r., s. 288.
  11. Cezary Leżeński, Legiony to braterska nuta... czyli od Legionów do masonów, Wolnomularz Polski, nr 40, listopad-grudzień 2003 r., s. 15.
  12. Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 1 (12), s. 96, Czerwiec 1967 r.
  13. Dowództwo Stacji Zbornej Oficerów Rothesay, Rozkaz Dzienny nr 1, 25.08.1940 r., s. 1.
  14. Dz. Pers. MSWojsk. Nr 11 z 31.08.1935 r., s. 94.
  15. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 14 z 22.12.1934 r.
  16. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 7 z 22.03.1929 r.
  17. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 14 z 5.05.1927 r., s. 128.
  18. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 2 z 22.01.1927 r., s. 14.
  19. Dz. Pers. MSWojsk. Nr 9 z 26.04.1928 r., s. 119.
  20. Kolekcja GiO, s. 4.
  21. Kolekcja GiO, s. 3.
  22. Kolekcja GiO, s. 1.
  23. Osadnicy wojskowi – lista kompletna. kresy.genealodzy.pl. s. 178. [dostęp 10.04.2015 r.]
  24. Związek Legionistów Polskich : 1936-1938 r. : sprawozdanie Zarządu Głównego Związku Legionistów Polskich, Warszawa 1938 r., s. 33.

Oceń: Kazimierz Schally

★★★★★
Średnia ocena:4.82 Liczba ocen:15