Władysław Tryszczyło

Wojsko i służby mundurowe

Władysław Tryszczyło to postać, która odegrała znaczącą rolę w historii Wojska Polskiego. Urodził się 28 listopada 1892 roku w Nowym Sączu, a swoje życie zakończył 19 maja 1965 roku w Krakowie.

Był on nie tylko uznawanym majorem artylerii, ale także legionista, co podkreśla jego zaangażowanie w obronę kraju. W trakcie swojej kariery wojskowej, Tryszczyło znalazł się w elicie oficerów Sztabu Głównego Ludowego Wojska Polskiego, jednak jego droga zawodowa nie była pozbawiona trudności, gdyż doznał degradacji.

Życiorys

Władysław Tryszczyło był potomkiem Antoniego Franciszka, który pracował jako kolejarz, oraz Anny z Boruchów. Swoją edukację zakończył w 1911 roku, zdobywając świadectwo dojrzałości w Gimnazjum im. Jana Długosza w Nowym Sączu. Dzięki funduszom uzyskanym z korepetycji, 4 października 1911 r. rozpoczął naukę na c.k. Hochschule für Bodenkultur w Wiedniu, na wydziale leśnictwa.

Niestety, jego studia zostały wstrzymane w 1914 roku, gdyż postanowił wstąpić do Legionów. Już wcześniej był aktywnym członkiem młodzieżowych organizacji niepodległościowych. W okresie od 1906 do 1911 roku, jako uczeń gimnazjum, angażował się w zakładanie tajnych kółek patriotycznych, działając w I i II Gimnazjum w Nowym Sączu pod nazwą Filareci. W tym czasie, w latach 1911-1914, sprawował funkcję duchowego przywódcy „Filaretów” wraz ze Stefanem Dulem. Razem brali także udział w tworzeniu Kół Niepodległościowych Jastrzębie oraz Promieniści, co z kolei doprowadziło do powstania Drużyn Strzeleckich.

Studia w Wiedniu pozwoliły mu na wykładanie historii Polski w organizacjach robotniczych, które zrzeszały polską społeczność, takich jak Siła i Naprzód. Wybuch I wojny światowej zastał go w Wiedniu, wówczas właśnie osiągnął trzeci rok studiów z dużymi osiągnięciami. Na wieść o formowaniu Legionów, one jako jeden z pierwszych ochotników stawił się w Nowym Sączu 24 sierpnia 1914 roku.

Po przydzieleniu go do 13 kompanii IV batalionu 2 pułku piechoty Legionów Polskich, został następnie przeniesiony do I dywizjonu 1 pułku artylerii, gdzie awansował na ogniomistrza, a 1 grudnia 1917 r. uzyskał stopień chorążego. W Polskim Korpusie Posiłkowym służył do 16 lutego 1918 r. W trakcie tułaczki legionowej wziął udział w powstawaniu placówek rządowych Królestwa Polskiego, m.in. Ministerstwa Pracy, opieki Społecznej i Zdrowia Publicznego w Lublinie oraz Sandomierzu. Współpracował również z Polską Organizacją Wojskową (POW).

W 1918 roku został awansowany na podporucznika i porucznika, a od 1919 r. pełnił obowiązki kapitana w 11 pułku artylerii polowej aż do zakończenia wojny z Rosją bolszewicką. Po zakończeniu działań wojennych, 20 stycznia 1922 roku, został przeniesiony do rezerwy, a 1 czerwca 1919 roku zweryfikowany w stopniu kapitana z 439. lokatą w korpusie oficerów rezerwowych artylerii. W 1923 roku pełnił służbę jako oficer rezerwy 15 pułku artylerii polowej w Bydgoszczy, a w 1934 roku miał przydział w rezerwie do 30 pułku artylerii lekkiej w Brześciu nad Bugiem.

W czasach Drugiej Rzeczypospolitej brał czynny udział w zjazdach legionowych, pielęgnując dawne przyjaźnie wojenne oraz angażując się w funkcje społeczne jako jeden z organizatorów Związku Legionistów czy Związku Podhalan, gdzie mieszkał i pracował w Warszawie. Uczestniczył również w wielu inicjatywach społecznych, takich jak Związek Ziem Górskich, Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Bielskiej oraz Zrzeszenie Inteligencji Ludowej i Przyjaciół Wsi.

Po wojnie Władysław Tryszczyło angażował się w pomoc dla dzieci legionistów, organizując kolonie letnie oraz inne działania wsparcia, takie jak choinki. Jako wiceprezes i prezes Zarządu Okręgu Legionistów Polskich w Warszawie w latach 1929-1933, prowadził akację budowy Domu Legionowego dla weteranów walki o niepodległość. W 1938 roku gen. bryg. Tadeusz Malinowski opisując go, stwierdził: „Dzielny i zasłużony żołnierz, przyczynił się do odzyskania niepodległości. Jeszcze przed wojną pracuje w organizacjach niepodległościowych…”.

Podczas okupacji niemieckiej nadal aktywnie wspierał organizacje niepodległościowe, nawiązując kontakt z płk. Stefanem Dulem. W sierpniu 1945 roku nawiązał bezpośredni kontakt z gen. Zygmuntem Berlingiem, co zaowocowało mianowaniem go szefem kwatermistrzostwa w sztabie 1 Armii Wojska Polskiego, gdzie sprawował funkcję szefa Oddziału Administracyjno-Gospodarczego od 8 sierpnia 1944 roku, pomimo braku odpowiednich kwalifikacji. Wkrótce jednak, nowy dowódca gen. Stanisław Popławski, postanowił wprowadzić czystkę wśród oficerów, co mogło grozić do cedowania ich w wywóz do władz NKWD.

Z dniem 22 lutego 1945 roku, po siedmiu miesiącach służby, mjr Władysław Tryszczyło został wezwany do zgłoszenia się do dyspozycji Oddziału Personalnego. Był już jednak uprzedzony przed konsekwencjami tej decyzji i postanowił z desertować. Pomógł mu w tym zespół pilotów, którzy przetransportowali go w lesie podwarszawskim.

Po wojnie ukrywał się aż do drugiej amnestii; 13 marca 1947 roku ujawnił się w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego. Został jednak zdegradowany przez Ministra Obrony Narodowej, marszałka Michała Rola-Żymierskiego w rozkazie z dnia 20 lipca 1947 roku. Wskutek tego był inwigilowany i musiał regularnie meldować się w PUBP w Gorlicach, aż w końcu osiedlił się w Bieczu na Podkarpaciu, pozbawiony środków do życia.

W bieczach, w mieście, gdzie mieszkała jego żona, odnalazł pasję do historii lokalnej. Dzięki jego staraniom, poprzez działalność polskiej inteligencji w PTTK, stworzone zostało Muzeum Regionalne PTTK w 1953 roku. W. Tryszczyło był również uprawnionym, działającym na podstawie ministerialnego zarządzenia, społecznym opiekunem zabytków. Jego wiedza przyciągała do Biecza wielu zwiedzających, a on sam nieustannie angażował się w prelekcje dla młodzieży.

Ostatnie lata życia spędził jako wykładowca i prelegent, przeprowadzając wędrówki po Beskidzie Niskim oraz Łemkowszczyźnie. Zgromadzone doświadczenia przekładał na działalność ogólnospołeczną. Niestety, jego życie zakończyło się 19 maja 1965 roku w klinice w Krakowie, a na jego pogrzebie obecni byli przyjaciele oraz członkowie PTTK, w tym płk Stefan Dul, który pożegnał go słowami: „per aspera ad astra”. Władysław Tryszczyło spoczywa na cmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty.

Ordery i odznaczenia

Władysław Tryszczyło był osobą odznaczoną wieloma wyróżnieniami, które były świadectwem jego zaangażowania oraz znaczącej pracy na rzecz społeczeństwa.

  • Krzyż Niepodległości – przyznany 5 sierpnia 1937 roku „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – nadany 10 listopada 1938 roku „za zasługi na polu pracy społecznej”,
  • Złoty Krzyż Zasługi.

Przypisy

  1. Vide odtajniona w 2003 roku teczka IPN.
  2. Numer poczty polowej Dowództwa 1 Armii "28279".
  3. Numer 009505, Seria C.
  4. M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 592.
  5. M.P. z 1937 r. nr 178, poz. 294.
  6. Rocznik Oficerski Rezerw 1934, s. 134, 642.
  7. Rocznik Oficerski 1923, s. 743, 842.
  8. Pod wpisem służby czynnej w książeczce wojskowej widnieje podpis płk. dypl. Tadeusza Parafińskiego, zastępcy szefa personalnego WP.
  9. O wspólnym szlaku bojowym wspomina jego legionowy towarzysz broni kpt. Stanisław Kawczak, również nowosądeczanin w swej książce: Wspomnienia z lat 1914-1918. W-wa 1935.
  10. Rozkaz Dowództwa Polskiego Korpusu Posiłkowego L. 432 z dnia 1 grudnia 1917 r.
  11. Ta młodzieńcza przyjaźń Władysława Tryszczyło ze Stefanem Dulem, potwierdzona wspólną walką w Legionach, owocowała przez całe życie obydwu nowosądeczan, wzajemnym wspieraniem się w trudnych momentach okupacji hitlerowskiej i okresu stalinowskiego. Przyjaźniły się również przez długie lata obydwie małżonki Anna Dulowa i Maria Tryszczyłowa.

Oceń: Władysław Tryszczyło

★★★★★
Średnia ocena:4.98 Liczba ocen:14