Henryk Wierusz-Kowalski

---

Życiorys

Henryk Wierusz-Kowalski urodził się jako syn Jana, który uczestniczył w powstaniu z 1846 roku. Jego ojciec pracował jako urzędnik w starostwie. W latach 1859–1867 uczęszczał do I Gimnazjum w Nowym Sączu, gdzie rozpoczął swoją edukacyjną drogę.

Na etapie dalszej edukacji, w latach 1867–1873 studiował medycynę zarówno na Uniwersytecie w Wiedniu, jak i w Akademii Wojskowo-Chirurgicznej w tymże mieście. Swoją karierę wojskową rozpoczął jako lekarz w czerwcu 1873 roku, pracując w Szpitalu Garnizonowym nr 1 w Wiedniu. Uczestniczył również w stażach naukowych w pracowniach znanych postaci, takich jak Robert Koch w Berlinie oraz Ludwik Pasteur w Paryżu. Był także uczniem epidemologa Maxa Pettenkofera w Monachium. Dzięki tym studiom zdobył renomę jako jeden z czołowych specjalistów w Austrii w dziedzinach bakteriologii, epidemiologii oraz higieny.

W 1879 roku, będąc porucznikiem i lekarzem pułkowym w 17 pułku piechoty, Wierusz-Kowalski wrócił do pracy w Wiedniu. Został ordynatorem oddziału chorób wewnętrznych w Szpitalu Garnizonowym nr 2 i prowadził wykłady z hygieny na kursach dla wojskowych lekarzy rezerwy. W latach 1884–1886 powrócił do Szpitala Garnizonowego nr 1 i skupił się na badaniach nad cholerą oraz jej zwalczaniu podczas epidemii w Serbii na przełomie 1886 i 1887 roku. W 1886 roku awansował na kapitana.

W latach 1887–1896 pełnił funkcję twórcy i naczelnym bakteriologiem w laboratorium Wojskowego Komitetu Sanitarnego, a także kierował Instytutem Bakteriologicznym w Wiedniu. 1 listopada 1896 roku uzyskał awans na stopień majora oraz lekarza sztabowego. W 1900 roku, 1 maja, został podpułkownikiem i zajął stanowisko zastępcy komendanta Szpitala Garnizonowego nr 25 w Sarajewie, a cztery lata później, 1 maja 1904 roku, mianowany pułkownikiem, przejął dowództwo Szpitala Garnizonowego nr 8 w Laibach.

Po przejściu w stan spoczynku we wrześniu 1906 roku, osiedlił się w Wiedniu. Dnia 16 kwietnia 1910 roku otrzymał tytularny stopień generała majora. W czasie I wojny światowej, pomiędzy wrześniem 1915 a lutym 1917 roku, powrócił do służby czynnej, jednakże szczegóły na temat jego działalności w tym okresie są nieznane.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w listopadzie 1918 roku, zgłosił gotowość do służby w Wojsku Polskim i formalnie został przyjęty 31 marca 1919 roku. Był najstarszym generałem w polskiej armii, pełniąc rolę lekarza kontaktowego w wojskowym szpitalu epidemiologicznym. Od stycznia 1920 roku stał się inspektorem sanitarnym i lekarzem garnizonowym w Dowództwie Okręgu Generalnego Kraków. 1 maja 1920 roku został zatwierdzony w stopniu generała podporucznika w Korpusie Lekarskim, zaliczanym do grupy oficerów z byłej armii austriacko-węgierskiej. Ostatecznie, 31 stycznia 1924 roku, został przeniesiony w stan spoczynku i osiedlił się w Stróżach nad Dunajcem.

Henryk Wierusz-Kowalski nie założył rodziny i był kawalerem. Zmarł, a jego ciało spoczęło w grobowcu rodziny Dunikowskich na cmentarzu w Jakubkowicach.

---

Oceń: Henryk Wierusz-Kowalski

---