Jan Ogrodnik

Wojsko i służby mundurowe

Jan Ogrodnik, który przyszedł na świat 5 sierpnia 1892 roku w Nowym Sączu, to postać, która wpisała się w historię Polski jako porucznik Wojska Polskiego. Jego działalność niepodległościowa była znaczącym wkładem w walkę o suwerenność kraju.

Nie miał jednak długiego życia, zmarł tragicznie 22 listopada 1919 roku nad Dźwiną. Jako oznaka uznania jego zasług, został odznaczony Orderem Virtuti Militari, który odzwierciedla jego oddanie i poświęcenie dla narodu.

Życiorys

Jan Ogrodnik przyszedł na świat 5 sierpnia 1892 roku w Nowym Sączu, który w tamtym okresie był powiatowym miastem w Królestwie Galicji i Lodomerii. Pochodził z rodziny Wojciecha, emerytowanego podmajstrzego kolejowego, oraz Wiktorii z Przybytniowskich. Miał jednego brata, Wilhelma, który żył w latach 1885-1955 jako urzędnik Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Krakowie. Ukończył szkołę powszechną w Nowym Sączu, a następnie kontynuował edukację w Gimnazjum św. Anny w Krakowie w klasach 1-3. Potem przeniósł się do cesarsko-królewskiego Gimnazjum V w Krakowie, gdzie w 1911 roku uzyskał maturę. W 1912 roku rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W dniu 9 sierpnia 1914 roku wstąpił do Legionów Polskich. Już 12 września trafił do Prowiantury, a 8 listopada objął funkcję plutonowego. 1 stycznia 1915 roku został przypisany do batalionu kapitana Andrzeja Galicy. Brał udział w II kursie Szkoły Podchorążych Legionów Polskich w Kamieńsku, który ukończył 22 lipca 1915, a następnie otrzymał awans na aspiranta oficerskiego oraz przeniesienie do Batalionu Uzupełniającego Nr III. Wkrótce został przydzielony do 7. kompanii 6 pułku piechoty, z którą uczestniczył w zmaganiach podczas I wojny światowej.

Ogrodnik wyróżnił się szczególnie w czasie kontrofensywy rosyjskiej nad Styrem w 1915 roku, gdzie jego działania jako straż tylna kompanii zyskały uznanie. Za bohaterstwo, kiedy ratował rannego żołnierza oraz dowodził swoim plutonem, został odznaczony Orderem Virtuti Militari. 26 kwietnia 1916 roku awansowano go do stopnia chorążego, a 1 stycznia 1917 roku na podporucznika.

W wyniku kryzysu przysięgowego w 1917 roku trafił jako starszy oficer-instruktor na kurs w Polskim Korpusie Posiłkowym w Bolechowie, a po bitwie pod Rarańczą (15-16 lutego 1918) został internowany w Talaborfalva. Po tym wydarzeniu wcielono go do armii austro-węgierskiej. Po listopadowych zmianach w 1918 roku dołączył do nowo utworzonego Wojska Polskiego, gdzie dowodził 5. kompanią w II batalionie 24 pułku piechoty, uczestnicząc w wojnie polsko-bolszewickiej.

13 stycznia 1919 roku po śmierci pułkownika Aleksandra Szemiota przejął dowództwo II batalionu. Znalazł się w samym centrum walk, biorąc udział w kluczowych bitwach pod Mościskami, Gródkiem, Żółkwią i innymi miejscami. 26 czerwca 1919 roku, podczas starcia pod Lasową, został ciężko ranny, ale nie opuścił pola walki, kierując swoimi żołnierzami aż do utraty przytomności. W sierpniu tegoż roku, po wyleczeniu ran, wrócił do pułku.

22 listopada 1919 roku z sukcesem przeprowadził wypad II/24 pp na Borkowicze, gdzie zaskoczył oddziały sowieckie. Niestety, zginął w akcji, a jego śmierć odbiła się szerokim echem wśród towarzyszy broni. Major Józef Pałac napisał o nim, że był najdzielniejszym oficerem oraz wzorem dla innych w historii 24 pułku piechoty. Pełen szacunku i miłości do swoich żołnierzy, wielokrotnie wracał na front mimo odniesionych ran.

Jan Ogrodnik został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Był kawalerem bezdzietnym. 4 grudnia 1919 roku awansowano go warunkowo na kapitana, co zatwierdzono 19 sierpnia 1920 roku z dniem 1 kwietnia 1920 roku, przyznając mu stopień w piechocie, w grupie byłych Legionów Polskich.

Aby uczcić pamięć kapitana Ogrodnika, jego oficerowie z II/24 pp ufundowali cegiełkę mającą być umieszczoną na Wawelu, z inskrypcją: „Pamięci kapitana Jana Ogrodnika, dowódcy II Batalionu 24 Pułku Piechoty”. 29 marca 1938 roku Wilhelm Ogrodnik, jego brat, odebrał Order Virtuti Militari oraz legitymację przyznaną Janowi.

Ordery i odznaczenia

Jan Ogrodnik był nie tylko znakomitym żołnierzem, ale również otrzymał wiele prestiżowych odznaczeń, które świadczą o jego odwadze i poświęceniu.

  • Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 6329 – przyznany pośmiertnie 17 maja 1922,
  • Krzyż Niepodległości – przyznany pośmiertnie 15 czerwca 1932 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
  • Krzyż Pamiątkowy 6 pułku piechoty Legionów Polskich,
  • Srebrny Medal Waleczności 2 klasy.

Przypisy

  1. Żołnierze Niepodległości : Ogrodnik Jan Wojciech. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 02.08.2023 r.]
  2. Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 214.
  3. Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 199.
  4. Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 146.
  5. Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 64.
  6. Pałac 1930 ↓, s. 40.
  7. Pałac 1930 ↓, s. 21.
  8. Pałac 1930 ↓, s. 21, tu Berkowicze.
  9. Pałac 1930 ↓, s. 15.
  10. Pałac 1930 ↓, s. 10.
  11. Zaręba 1920 ↓, s. 7.
  12. Lista strat 1934 ↓, s. 624.
  13. Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 23.
  14. Winkowski 1916 ↓, s. 77.
  15. Lenkiewicz, Sujkowski i Zieliński 1930 ↓, s. 272.
  16. Lenkiewicz, Sujkowski i Zieliński 1930 ↓, s. 273.
  17. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 25.08.1920 r., s. 786.
  18. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11.01.1923 r., s. 30.
  19. M.P. z 1932 r. nr 140, poz. 172.
  20. Kolekcja ↓, s. 14–18.
  21. Kolekcja ↓, s. 6.
  22. Kolekcja ↓, s. 4.
  23. Kolekcja ↓, s. 3.
  24. Kolekcja ↓, s. 2.
  25. Kolekcja ↓, s. 1.

Oceń: Jan Ogrodnik

★★★★★
Średnia ocena:4.95 Liczba ocen:21