Wołodymyr Kubijowycz

Nauka i edukacja

Wołodymyr Kubijowycz, znany również jako Włodzimierz Kubijowicz, to postać o znaczącym wpływie na ukraińską kulturę i naukę. Urodził się 23 września 1900 roku w Nowym Sączu, a zmarł 2 listopada 1985 roku w Paryżu. Był nie tylko utalentowanym etnografem i geografem, ale również ważnym działaczem narodowym.

W latach 1928–1939 pełnił funkcję docenta na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie znacznie przyczynił się do rozwoju dziedzin swoich badań. Po wybuchu II wojny światowej, w 1940 roku, został profesorem na Wolnym Uniwersytecie Ukraińskim, co umożliwiło mu dalszą prace w trudnych warunkach wojennych.

W latach 1939–1945 piastował także urząd przewodniczącego Ukraińskiego Komitetu Centralnego, co wskazuje na jego zaangażowanie w sprawy narodowe. Był głównym redaktorem Encyklopedii Ukrainoznawstwa, co stanowiło ważny wkład w dokumentowanie i promowanie wiedzy o Ukrainie oraz jej kulturze. Jako sekretarz generalny Towarzystwa Naukowego im. Szewczenki oraz prezes oddziału tego Towarzystwa w Europie od 1952 roku, Kubijowycz był jednym z kluczowych postaci w polskiej i ukraińskiej społeczności naukowej, propagując badania naukowe oraz ukraińską kulturę na arenie międzynarodowej.

Warto również podkreślić, iż był jednym z organizatorów i promotorów powstania ukraińskiej 14 Dywizji Grenadierów SS, co świadczy o jego zaangażowaniu w działania militarne, zwłaszcza w kontekście walki o interesy narodowe Ukrainy w burzliwych czasach II wojny światowej.

Życiorys

Wołodymyr Kubijowycz pochodził z rodziny o mieszanym tle etnicznym, gdzie ojciec był Ukraińcem, a matka Polką, co wpłynęło na jego późniejsze życie i działalność. Jego przyrodnie rodzeństwo również reprezentowało polską kulturę.

W czerwcu 1918 roku ukończył gimnazjum z maturą w Nowym Sączu. Już w październiku tego samego roku zapisał się na studia historyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednakże trudne czasy skłoniły go do porzucenia nauki. W listopadzie 1918 roku zgłosił się jako ochotnik do Ukraińskiej Armii Halickiej, gdzie w trakcie wojny polsko-ukraińskiej pełnił funkcję artylerzysty. Niestety, zdrowie go zawiodło, a tyfus, na który zachorował, zatrzymał go na dłużej w szpitalu.

Po zakończeniu działań wojennych wrócił do Krakowa, gdzie w późnej jesieni 1919 roku wznowił edukację na studiach geograficznych na Uniwersytecie Jagiellońskim, które zakończył doktoratem oraz habilitacją pod opieką prof. Ludomira Sawickiego. W latach 1924–1928 związał swoje życie zawodowe z nauczaniem jako nauczyciel w gimnazjum.

Rok 1924 przyniósł mu okazję uczestnictwa w zjeździe geografów i etnografów słowiańskich, który odbył się w Pradze. Jego osiągnięcia i zaangażowanie zostały docenione, co zaowocowało członkostwem w Towarzystwie Naukowym im. Szewczenki w 1931 roku, gdzie stanął na czele powołanej przez siebie komisji geograficznej. Do 1939 roku pracował na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie pełnił funkcję docenta i wykładowcy. Jednakże w czerwcu 1939 roku, z powodu sytuacji politycznej, cofnięto mu prawo do wykładania.

Po wybuchu II wojny światowej Kubijowycz znalazł się w Myślenicach. W 1940 roku objął posadę profesora na Wolnym Uniwersytecie Ukraińskim w Pradze, co otworzyło przed nim nowe możliwości naukowe. Był autorem licznych prac dotyczących etnografii, demografii oraz geografii Karpat.

W czasie wojny pełnił rolę przewodniczącego Ukraińskiego Komitetu Centralnego w Krakowie, który odpowiadał za szereg działań społecznych, edukacyjnych oraz organizacji poboru ochotników. Komitet ten był uznawany jako ukraińskie przedstawicielstwo wobec niemieckiej administracji okupacyjnej w Generalnym Gubernatorstwie. Jako zwolennik OUN-M, ściśle współpracował z osobami z tego ugrupowania w kierowniczych rolach w UCK.

W kwietniu 1941 roku przedłożył gubernatorowi Hansowi Frankowi memoriał, w którym postulował wydzielenie terytoriów Łemkowszczyzny i Chełmszczyzny dla Ukraińców, domagając się wysiedlenia Polaków. Wnioski te zostały jednakże odrzucone. Po ataku na ZSRR, formułował propozycje przesiedlenia Polaków z Dystryktu Galicja, jednak te działania również nie znalazły poparcia.

W 1943 roku odegrał kluczową rolę w powstaniu ukraińskiej 14 Dywizji Grenadierów SS, postrzegając ją jako początek narodowych sił zbrojnych. W styczniu 1945 roku, w obliczu nadciągającej Armii Czerwonej, opuścił Polskę, kierując się w stronę Niemiec.

Po zakończeniu wojny osiedlił się w Bawarii, gdzie zaangażował się w działalność naukową, a także pełnił funkcję sekretarza generalnego Towarzystwa Naukowego im. Tarasa Szewczenki w latach 1947–1963 oraz został prezesem jego europejskiej filii. W latach 1949–1984 był autorem i redaktorem Encyklopedii Ukrainoznawstwa, w tym także dwutomowej „Encyklopedii Ukrainy”, co podkreśla jego wkład w naukowe zrozumienie Ukrainy.

Wołodymyr Kubijowycz pozostawił po sobie ponad 80 prac naukowych związanych z tematyką geografii Ukrainy, stanowiąc wybitnego przedstawiciela swojej dziedziny i kultury.

Wybrane prace

Oto niektóre wybitne dzieła autorstwa Wołodymyra Kubijowycza:

  • Przyczynek do antropogeografii Gorganów, Kraków 1921,
  • Życie pasterskie w Beskidach Magorskich, Kraków 1927,
  • Górna granica osadnictwa w dolinie Bystrzycy Nadwórniańskiej (La limite supérieure de l’habitat dans la vallée de la Bystrzyca Nadwórniańska), Kraków 1929,
  • Rozmieszczenie Ukraińców w Azji, Warszawa 1934,
  • Атляс України й сумежних країв, Львів 1937,
  • Lage, Grenzen und Territorium der ukrainischen Gebiete. Mit einer Falt und mehreren Textkarten, Berlin 1942,
  • (redakcja) Ukraine: A Concise Encyclopadia, Vol. 1, Toronto: University of Toronto Press 1963, ISBN 0-8020-3105-6,
  • (redakcja) Ukraine: A Concise Encyclopadia, Vol. 2, Toronto: University of Toronto Press 1963, ISBN 0-8020-3105-6,
  • Naukowi Praci, t. I, Paryż – Lviv 1996,
  • Зміни в стані населення Української РСР у 1959–1969 рр. Український історик 1972, Nr 01-02 (33-34),
  • Українці в Ґенеральній Губернії 1939-1941 – Історія Українського Центрального Комітету, Chicago 1975.

Bibliografia, literatura, linki

Oto zbiór dzieł oraz publikacji związanych z Wołodymyrem Kubijowycze. Warto zwrócić uwagę na różnorodność źródeł, które dotyczą jego życia oraz działalności:

  • Kubijowycz Wołodymyr Mychajłowycz. [W:] Енциклопедія історії України / R. V. Smolij (red.) i inni. НАН України. Інститут історії України. T. 5: Кон — Кю. Київ: Wyd. «Наукова думка», 2008, s. 440–444. ISBN 966-00-0632-2. (ukr.),
  • Kubijovyč. [W:] Staat und Gesellschaft im Kriege 1939 bis 1945. 2005, s. 947–949. ISBN 3-421-06528-4. (niem.),
  • W. Kubijowycz: Meni 85. Monachium: Молоде життя, 1985. wersja elektroniczna autobiografii Wołodymyra Kubijowycza. (ukr.),
  • Paul Robert Magocsi: A History of Ukraine. Toronto: University of Toronto Press, 1996. ISBN 0-8020-0830-5,
  • Marek Radomski. Sprawa pozbawienia prawa wykładu docenta UJ, dra Włodzimierza Kubijowicza w czerwcu 1939 roku. „Zeszyty Historyczne”. 123, Paryż: wyd. Instytut Literacki, 1998, s. 27–48. ISBN 2-7168-0170-3,
  • Ołeh Szablij: Volodymyr Kubijovyč. Encyklopedija žyt’ja i tvorenija, 2000,
  • Ryszard Torzecki: Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej. Warszawa: Wyd. PWN, 1993. ISBN 83-01-11126-7,
  • Towarzystwo Naukowe im. Szewczenki.

Każda z wymienionych publikacji wnosi istotną wartość do badań nad postacią Wołodymyra Kubijowycza oraz kontekstem, w którym działał.

Przypisy

  1. „Hier ging es dem UZK um ethnische Flurbereinigung zugunsten der Ukrainer. Angesichts der Brutalität der bisherigen nationalsozialistischen Umsiedlungen w Polsce mußte sich Kubijovyc über die möglichen Konsequenzen seiner Forderung im klaren sein”. Dieter Pohl, Nationalsozialistische Judenverfolgung in Ostgalizien 1941-1944. Organisation und Durchführung eines staatlichen Massenverbrechens, Monachium 1997, s. 41.
  2. Grzegorz Motyka „Tak było w Bieszczadach. Walki polsko-ukraińskie w Polsce 1943-1948”, Warszawa 1998, s. 86.
  3. Ryszard Torzecki, Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej, Warszawa 1993, s. 214, ISBN 83-01-11126-7.
  4. Ryszard Torzecki, Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej, Warszawa 1993, s. 55.
  5. Ryszard Torzecki, Kwestia ukraińska w polityce III Rzeszy 1933-1945, Warszawa 1972, s. 236.
  6. Ryszard Torzecki, Kwestia ukraińska w polityce III Rzeszy 1933-1945, Warszawa 1972, s. 199, przyp. 12.
  7. Kubijowycz Włodzimierz. [W:] Encyklopedia historii Ukrainy: T. 5, s. 442.

Oceń: Wołodymyr Kubijowycz

★★★★★
Średnia ocena:4.53 Liczba ocen:24