Stanisław Obrzud (literat)

---

W służbie austriackiej

W 1892 roku, po pomyślnym zdaniu egzaminów zawodowych, Stanisław Obrzud rozpoczął swoją karierę w austriackiej administracji skarbowej. Na początku swojej drogi zawodowej pracował w różnych miastach, w tym w Brzeżanach, Brodach oraz Nowym Sączu. W 1913 roku osiągnął wyższy stopień zawodowy, zostając starszym radcą i szefem departamentu w Krajowej Dyrekcji Skarbu, która znajdowała się we Lwowie.

Oprócz swoich obowiązków służbowych, Obrzud angażował się aktywnie w działalność społeczną, będąc członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” oraz Towarzystwa Szkoły Ludowej. Jego wsparcie finansowe dla tych organizacji było istotnym wkładem w ich funkcjonowanie.

W dziejach Lwowa ważna była również jego rola w obronie tego miasta, gdzie walczył ramię w ramię z własnym synem, Stanisławem Alfredem (1898–1920). Syn Obrzuda poległ podczas wojny polsko-bolszewickiej, będąc świadectwem poświęcenia tej rodziny dla kraju.

W służbie polskiej

W roku 1920 Stanisław Obrzud był już aktywnym pracownikiem w Departamencie Skarbowym Ministerstwa byłej Dzielnicy Pruskiej, z siedzibą w Poznaniu. Jego rolą było nie tylko uczestnictwo, ale również współorganizowanie utworzenia Wielkopolskiej Izby Skarbowej. Po zaledwie dwóch miesiącach pracy w Poznaniu, został przeniesiony do Grudziądza, gdzie odpowiedzialny był za organizację władz skarbowych na Pomorzu. Oficjalne otwarcie Pomorskiej Izby Skarbowej miało miejsce w październiku 1920 w rezydencji Dworze Kuntersztyńskim.

Jego umiejętności organizacyjne oraz wysoka fachowość zostały zauważone przez władze centralne, które niejednokrotnie powoływały go do udziału w specjalnych komisjach. W 1922 roku miał zaszczyt uczestniczyć w rokowaniach polsko-niemieckich. Następnie, w latach 1923-1924, skoncentrował się na poprawie efektywności władz skarbowych na Górnym Śląsku. W czerwcu 1924 objął przewodnictwo w komisji oceniającej proces likwidacji fabryk tytoniowych, a w lipcu 1926 przewodził komisji zajmującej się kontrolą monopolu spirytusowego.

Nieco później, był prezesem komisji odpowiedzialnej za przeprowadzenie lustracji Izb Skarbowych w Wilnie oraz Białymstoku. W 1926 roku przeszedł na zasłużoną emeryturę. W czasie spędzonym na emeryturze, opracował i wydał Księgę pamiątkową polskiej administracji skarbowej w Wielkopolsce i na Pomorzu, która została opublikowana w Poznaniu w 1929 roku.

Życie Stanisława Obrzuda po przejściu na emeryturę pozostaje enigmatyczne, z pewnymi lukami w dostępnych informacjach. Możliwe, że mieszkał w Toruniu po roku 1933. Jednakże, wkrótce po rozpoczęciu okupacji, został wysiedlony z Torunia do Krakowa, gdzie zmarł w roku 1944.

Działalność literacka

Stanisław Obrzud, już jako młody pracownik administracyjny, nawiązał bliską współpracę z małopolskimi pismami narodowo-demokratycznymi, pełniąc funkcję stałego korespondenta. Jego twórczość obejmowała przeróżne formy literackie, takie jak nowele, wiersze oraz artykuły o charakterze naukowym, a także recenzje.

Texty Obrzuda ukazywały się w licznych publikacjach, takich jak: Gazeta Lwowska, Gazeta Poranna i Wieczorna, Głos Narodu, Placówka, Rodzina i Szkoła, Słowo Polskie, Tygodnik Ilustrowany, Zdrój, Słowo Pomorskie oraz Myśl Narodowa.

W 1908 roku w Nowym Sączu miał miejsce debiut jego czteroaktowego dramatu Słoneczna pieśń, który tworzył w latach 1904-1905. Utwór ten został zaprezentowany na scenie Teatru Miejskiego we Lwowie już w roku 1907.

Oprócz dramatów, Obrzud był autorem kilku nowel. Jedna z nich, Jej tajemnica (1926), zdobyła wyróżnienie w prestiżowym konkursie „Naokoło świata”. Kolejna nowela, Biedna dziewczyna (1920), także znalazła się w publikacjach Tygodnika Ilustrowanego.

W 1922 roku Instytut Literacki „Lektor” opublikował zbiór czterech nowel Obrzuda zatytułowany Honor Karola Pęksy, w którym znalazły się również utwory takie jak Tersytes, Gusła oraz Ojcze nasz.

Twórczość literacką Obrzuda wzbogacały także cykle wierszy, w tym: Sonety lwowskie, Sonety morskie, Sonety słoneczne oraz Sonety pomorskie.

Wokół roku 1925 Stanisław Obrzud był jednym z współzałożycieli „Fraterni Literackiej” w Grudziądzu, co dowodzi jego zaangażowania w życie literackie i kulturowe regionu.

Ordery i odznaczenia

Stanisław Obrzud, jako wpływowy literat, otrzymał szereg zaszczytnych odznaczeń, które podkreślają jego wkład w kulturę oraz literaturę Polski.

• krzyż komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 27 grudnia 1924 roku,
• krzyż oficerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 2 maja 1922 roku.

---

Oceń: Stanisław Obrzud (literat)

---