Raphael Mahler był znanym historykiem oraz publicystą, który wywarł znaczny wpływ na polską i żydowską historiografię. Urodził się w 1899 roku w Nowym Sączu, a jego życie zakończyło się w 1977 roku w Tel Awiwie.
Mahler był Żydem o polskim pochodzeniu, co miało duży wpływ na jego prace oraz badania historyczne. Jego dorobek intelektualny zasługuje na szczegółowe zaprezentowanie, z uwagi na jego istotną rolę w kontekście historii Żydów w Polsce oraz w szerszej perspektywie.
Życie i działalność polityczna
Do piętnastego roku życia Raphael Mahler zdobył kompleksowe wykształcenie w ramach tradycyjnej edukacji w szkole jesziwy. Następnie ukończył Liceum Ogólnokształcące w Krakowie, gdzie studiował historię i filozofię, jednocześnie kontynuując naukę talmudyczną na Seminarium Rabinicznym w Wiedniu.
Obronił doktorat w 1922 roku, pisząc pracę, która dotyczyła problemów socjologicznych oraz barier w rozwoju społecznym. Po zakończeniu studiów powrócił do Polski i rozpoczął nauczanie historii w żydowskiej szkole średniej. W tym czasie stał się członkiem ruchu syjonistycznego, który obejmował Żydów zainteresowanych badaniami nad historią i kulturą żydowską – Po’ale Tsiyon.
Wspólnie z Emanuelem Ringelblumem Mahler był jednym z założycieli Żydowskiego Koła Młodych Historyków, które było ściśle związane z utworzeniem Sekcji Historycznej YIVO. Jego zaangażowanie w to przedsięwzięcie obejmowało funkcje zarówno naukowe, jak i edytorskie. Pracował jako nauczyciel w Warszawie, a od 1935 roku był współtwórcą pisma „Junger Historiker” oraz członkiem komitetu doradczego Jad Waszem.
Był konsekwentnym zwolennikiem materializmu historycznego, a jego badania koncentrowały się na samorządzie żydowskim w Polsce w XVIII wieku oraz ruchach społeczno-kulturowych, w tym chasydyzmie i haskalizmem. W 1937 roku Mahler zdecydował się na emigrację do Stanów Zjednoczonych, gdzie podjął pracę nauczyciela w nowojorskim Kolegium Żydowskich Nauczycieli oraz w YIVO.
Równocześnie podejmował działalność pisarską, publikując różnorodne prace. W 1950 roku przeniósł się do Izraela, gdzie wykładał historię gospodarczą Żydów w Wyższej Szkole Prawa i Ekonomii w Tel Awiwie, a w 1959 roku dołączył do wydziału Uniwersytetu Tel Awiw. W 1977 roku uzyskał prestiżową nagrodę Izraela za znakomite osiągnięcia w dziedzinie wykładowstwa, które przyczyniły się do uznania stypendiów żydowskich.
Był także aktywnym działaczem politycznym, zaangażowanym w lewicowe struktury Izraela, zwłaszcza w partii Mapam. Jako zwolennik doktryny marksistowskiej szczególnie podkreślał znaczenie ekonomii i konfliktów społecznych w kontekście rozumienia historii żydowskiej.
Twórczość
Raphael Mahler koncentrował się na ważnych aspektach historii Żydów polskich, badając m.in. autonomię miejską Żydów w XVIII wieku, Karaitów, chasydyzm, historiografię żydowską oraz ruch haskali. Poprzez zastosowanie pojęć materializmu dialektycznego i konfliktu klas, Mahler starał się połączyć różnorodne źródła, co miało na celu uchwycenie realistycznego obrazu dynamicznych zmian w kontekście historii Żydów. Jego liczne prace zostały opublikowane w wielu językach, w tym: jidysz, polskim, hebrajskim, niemieckim i angielskim.
Najważniejsze dzieła
- Di Yidn w amolikn Poyln (Żydzi w dawnej Polsce, w Yidn Di w Poyln, 1946),
- Ha-Kara’im (Gözleve, 1946),
- Yidn w amolikn Poyln w likht fun tsifern (Żydzi w dawnej Polsce w świetle statystyki, 1958),
- Ha-Ḥasidut Bavaria haskala (dzieje chasydyzmu i haskali; 1961),
- Yehude Polin ben shete milḥamot ha-’olam (Żydzi w Polsce na przestrzeni dwóch wojen światowych; 1968). Magnum Opus Mahlera pozostało niedokończone,
- Divre Yeme Yisra’el: Dorot aḥaronim (historia narodu żydowskiego w czasach nowożytnych, 1952 – 1979), z których siedem tomów zostało opublikowanych w jidysz i hebrajskim.
Publikacje
W 1974 roku skompilowano bibliografię dzieł Raphaela Mahlera dla Euroleksykonu, zatytułowaną „Sefer Rafa’el Mahler”, która zawierała ponad 500 publikacji. Podczas swojego pobytu w Nowym Jorku Mahler skupił się na analizach syjonistycznych, badając historyczne podłoże ruchu oraz proces jego odrodzenia. Jego prace to efekt intensywnych studiów literatury rabinicznej połączonych z nowoczesnymi metodami naukowymi z dziedzin takich jak historia, socjologia, ekonomia i demografia. Dzięki temu autorytetowi możliwe było zbadanie różnych źródeł i tematów, obejmujących między innymi stosunek średniowiecznych Żydów do mesjanizmu, zmiany w strukturach społecznych Żydów na przestrzeni wieków oraz rozwój kulturalny i gospodarczy społeczności żydowskiej w erze nowożytnej.
- Raphael Mahler, „A History of Modern Jewry”, 1780–1815 (Nowy Jork, 1971),
- Raphael Mahler, „Hasidism and the Jewish Enlightenment: Their Confrontation in Galicia and Poland in the First Half of the Nineteenth Century”, tłum. Eugene Orenstein, Aaron Klein i Jenny Machlowitz Klein (Filadelfia, 1985),
- Połomski Łukasz, „Nowosądeckie rodowody historyków: Ringelblum – Eisenbach – Mahler” Kwartalnik Historii Zydów, 256 (2015) 587-598.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Stefan Golachowski | Jerzy Giza | Aleksandra Świgut | Zbigniew Ślipek | Tadeusz Szczepanek | Barbara Halska | Anna Antkiewicz | Marian Noga (ekonomista) | Marek Jeżabek | Ignacy Stanisław Fiut | Marian Pelczar | Berti Ameisen | Włodzimierz Dłubacz | Janina Janiszewska | Kazimierz Adam Miczyński | Krzysztof Pałac | Małgorzata Lebda | Bogusław Kołcz | Czesław Jura | Ludwik SitowskiOceń: Raphael Mahler