Jerzy Bereś

---

Twórczość

W swojej artystycznej twórczości, Jerzy Bereś wykorzystywał różnorodne manifestacje, które często miały wymiar wypowiedzi polityczno-etycznej. W jego dziełach można dostrzec ważność aktu twórczego, który stawiał wyżej niż sam przedmiot. Artysta wykształcił unikalny styl, łącząc go z praktykami takimi jak happening czy performance. Choć nigdy nie utożsamiał się bezpośrednio z tymi kierunkami sztuki, preferując określenie „manifestacje” lub „msze” dla swoich działań.

Sztuka Beresia to przykład symboliki, metaforyki oraz metafizycznych odniesień, które przenikają jego prace. Artysta podejmował również dyskusje z wybitnymi twórcami XX wieku, wśród których znajdował się Witkacy, a także Kantor i Duchamp. Takie interakcje stanowią kolejną warstwę znaczeniową jego działalności artystycznej.

Działalność artystyczna

W 1956 roku Jerzy Bereś zakończył studia w krakowskiej ASP pod kierunkiem Xawerego Dunikowskiego, co stanowiło istotny moment w jego życiu artystycznym. Już w 1958 artysta zorganizował swoją pierwszą indywidualną wystawę, która miała miejsce w krakowskim Domu Plastyków. Na tej ekspozycji zaprezentował szereg rzeźb, takich jak: Kołysanka, Do słońca, Matka, Ewa, Niepokój oraz Idylla, które powstały z gipsu i żelazobetonu. Doświadczenie to miało znaczący wpływ na jego twórczość, prowadząc do decyzji o przerwaniu tradycyjnej pracy i stylu, zdobytego w krakowskiej Akademii.

Przed końcem lat pięćdziesiątych Bereś stworzył swoje pierwsze rzeźby z drewna, takie jak Rzepicha i Bart. Jednak były one zbyt szczegółowe, co skłoniło artystę do prostoty w twórczości. Od tego momentu jego drewniane rzeźby stają się coraz bardziej minimalistyczne, ściśle związane z naturą wykorzystywanego materiału. W 1960 roku zrealizował swoje pierwsze dzieła z cyklu Zwidy, a w 1967 roku z cyklu Wyrocznia, które były wykonane z naturalnych surowców, takich jak: polne kamienie, konopne sznury, strzępy workowego płótna oraz skórzane rzemienie, które stały się charakterystycznymi elementami jego twórczości.

Rok 1968 był ważny dla Beresia, gdy zaprezentował swoją pierwszą manifestację artystyczną, Przepowiednia I, w Galerii Foksal w Warszawie. Ta prezentacja otworzyła szereg wystąpień artysty, które komentowały politykę, religię, sztukę oraz filozofię. W wielu z tych akcji artysta stosował własne ciało oraz różnorodne obiekty. Kolejne lata to realizacja tzw. „msz”, w których Bereś podejmował tematykę najistotniejszych problemów w Polsce, takich jak: Msza Romantyczna, Msza Polityczna oraz Msza Polska. Jego obecność na Sympozjum Plastycznym Wrocław ’70 podkreśla jego znaczenie w środowisku artystycznym.

W swojej karierze Jerzy Bereś został uhonorowany Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski w 1997 roku, a w 2011 roku otrzymał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Prywatnie był mężem Marią Pinińską-Bereś, również artystką, oraz miał córkę Bettinę, która poszła w jego ślady i także związała swoje życie z artystyczną twórczością. Artysta spoczywa na cmentarzu Batowickim w Krakowie (kw. XI-3-19).

Wybrane akcje

Jerzy Bereś to artysta, którego twórczość obfitowała w różnorodne działania artystyczne od lat 60. do czasu współczesnego. Jego akcje często miały charakter interwencji społecznych oraz niosły ze sobą silne przesłanie. Poniżej przedstawiamy wybrane wydarzenia z jego twórczości.

• 1968 – Przepowiednia, Galeria Foksal, Warszawa,
• 1968 – Przepowiednia II, Galeria Krzysztofory, Kraków,
• 1968 – Chleb malowany czarno, Galeria Krzysztofory, Kraków,
• 1972 – Chleb malowany kolorowo, Biuro Poezji Andrzeja Partuma, Warszawa,
• 1972 – Transfiguracja I, Ośrodek Sztuki, Södertälje,
• 1973 – Transfiguracja II, Galeria Desa, Kraków,
• 1973 – Transfiguracja III pt. Ołtarz autorski, BWA, Lublin,
• 1973 – bez tytułu, Galeria Współczesna, Warszawa,
• 1973 – Licytacja, Galeria Pi, Kraków,
• 1974 – Drewniana droga, Gruga Park, Essen,
• 1974 – Ołtarz piękny, ołtarz czysty, BWA, Wrocław,
• 1974 – Ołtarz twarzy, Galeria Studio, Warszawa,
• 1975 – Msza refleksyjna, Zakłady Metalowe im. Szadkowskiego, Kraków,
• 1975 – Ołtarz erotyczny, Kawiarnia Klubu Plastyków, Kraków,
• 1975 – Ołtarz rozweselający, Galeria Sztuki MDK Labirynt, Lublin,
• 1975 – Runda honorowa, Runek Starego Miasta, Zamość,
• 1976 – Ognisko sztuki, BWA, Koszalin,
• 1976 – Ołtarz rzeźbiarski, BWA, Kraków,
• 1976 – Rytuał szczerości, Galeria Na Piętrze, Łódź,
• 1976 – Rytuał egzystencjalny, Dom Kultury, Lublin,
• 1976 – Ołtarz czasu, Zamek w Świdwinie,
• 1976 – Rytuał filozoficzny, klub studencki, Toruń,
• 1977 – Rytuał kultury, Klub Studencki Riwiera Remont, Warszawa,
• 1977 – Dzieło życia, Galeria Teatru STU, Kraków,
• 1977 – Msza artystyczna, Klub Pod Jaszczurami, Kraków,
• 1978 – Pomnik artysty, droga z Warcina do Kępic,
• 1978 – Kamień filozoficzny, Galeria Labirynt, Lublin,
• 1978 – Msza artystyczna, Galeria Zachęta, Warszawa,
• 1978 – Msza romantyczna, Galeria Krzysztofory, Kraków,
• 1979 – Msza filozoficzna, Galeria Art-Forum, Łódź,
• 1979 – Msza autorska, Galeria Sztuki Najnowszej przy „ACK Pałacyk”, Wrocław,
• 1979 – Msza awangardowa, Ogólnopolski Plener Młodych Artystów i Teoretyków, Świeszyno,
• 1979 – Work and Word, Kapel Haus van Bewaring, Amsterdam,
• 1979 – Mystery, Midland Group Gallery w Nottingham, Academy Gallery w Liverpool, Cotes Watermill w Loughborough, Fine Art Dept. University of Technology w Wolverhampton, Chapter Arts Centre w Cardiff, Oval House Kennington w Londynie,
• 1979 – Opus, College of Higher Education w Hull, Galeria Third Eye Center, Glasgow,
• 1980 – Dialog z Ignacym Witkiewiczem, Galeria ZPAP „Pryzmat”, Kraków,
• 1980 – Msza polityczna, Ogólnopolski Plener Młodych Artystów i Teoretyków, Świeszyno,
• 1981 – Czyste dzieło, Galeria Krzysztofory, Kraków,
• 1981 – Taczki wolności, Międzynarodowe Spotkania Artystów, Naukowców i Teoretyków Sztuki, Osieki,
• 1981 – Dialog z Marcel Duchamp, Galeria BWA, Lublin,
• 1981 – Manifestacja romantyczna, Rynek Główny, Kraków,
• 1981 – Obraz, Akademia Muzyczna, Kraków,
• 1983 – Sztuka a rzeczywistość, Galeria BWA, Lublin,
• 1983 – Msza refleksyjna II, Galeria Krzysztofory, Kraków,
• 1984 – Msza polska, Galeria Nad Fosą, Wrocław,
• 1984 – Wykład: Spór o wartości najwyższe. I część, Galeria BWA, Lublin,
• 1985 – Pięć ognisk, Kościół pw. Miłosierdzia Bożego, Warszawa,
• 1986 – Wykład: Spór o wartości najwyższe. II część, Galeria BWA, Lublin,
• 1986 – Obraz Polski, Galeria Dziekanka, Warszawa,
• 1988 – Przepowiednia II, Galeria Krzysztofory, Kraków,
• 1988 – II dialog z Marcel Duchamp, Modern Art Oxford, Oksford,
• 1988 – Obraz z Polski, Slaughterhouse Gallery, Londyn,
• 1989 – II prezentacja żywego pomnika. Przepowiednia II, Galeria Uniwersytecka, Cieszyn,
• 1989 – Wstyd, CRP, Orońsko,
• 1990 – bez tytułu, Galeria BWA, Zielona Góra,
• 1990 – III dysputa z Marcelem Duchamp, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa,
• 1991 – Dysputa z Ignacym Witkiewiczem, BWA, Koszalin,
• 1991 – IV dysputa z Marcel Duchamp, Museum Bochum – Kunstsammlung, Bochum,
• 1991 – Dialog z Tadeuszem Kantorem, Galeria Krzysztofory, Kraków,
• 1991 – Antyperformance, Ośrodek Działań Plastycznych, Warszawa,
• 1993 – Erotyk polski, Muzeum Narodowe, Warszawa,
• 1993 – Prezentacja żywego pomnika. Przepowiednia II, BWA, Wrocław,
• 1994 – Wyzwanie, Galeria Zachęta, Warszawa,
• 1994 – Wyzwanie II, Galeria BWA, Lublin,
• 1995 – Monument Vivant, Galeria Le Lieu, Quebec,
• 1995 – Ostatni spór z Marcel Duchamp, Galeria Langage Plus, Alma,
• 1997 – Wyzwanie IV Pojedynek z Utopią, Galeria Manhattan, Łódź,
• 1999 – Krzyk, Muzeum Sandomierskie, Zamek, Sandomierz,
• 2012 – Toast II, Konteksty. II Festiwal Sztuki Efemerycznej, Sokołowsko.

Realizacje plenerowe

Artysta Jerzy Bereś ma na swoim koncie szereg znakomitych realizacji plenerowych, które wzbogacają przestrzeń publiczną w różnych miastach Polski.

• Żywy Pomnik ARENA we Wrocławiu,
• pomnik Władysława Jagiełły w Nidzicy,
• ołtarz Św. Rodziny w kościele Matki Boskiej Fatimskiej w Tarnowie,
• rzeźba Rondo 1 przed operą w Bydgoszczy.

---

Oceń: Jerzy Bereś

---