Jerzy Wójcik (filmowiec)

---

Życiorys

W 1955 roku Jerzy Wójcik ukończył naukę na wydziale operatorskim PWSF w Łodzi, rozpoczynając tym samym swoją karierę w zespole filmowym „Kadr”. Ostateczny dyplom uzyskał w 1964 roku. Już w 1956 roku miał przyjemność pracować jako drugi operator pod okiem Jerzego Lipmana przy realizacji zdjęć do „Kanału” Andrzeja Wajdy.

Jego debiut jako samodzielnego operatora sztuki filmowej miał miejsce przy produkcji Eroica Andrzeja Munka w 1958 roku. W kolejnych latach Wójcik miał zaszczyt pracować nad wieloma znakomitymi tytułami, inwestując swój talent w takie filmy jak Popiół i diament (1958) i Matka Joanna od Aniołów (1961) Andrzeja Wajdy, a także w Faraona (1966) reżyserii Jerzego Kawalerowicza. W jego dorobku filmowym znalazły się również Westerplatte (1967) Stanisława Różewicza oraz Potop (1974) Jerzego Hoffmana, aż po Anioła w szafie (1987) znowu w reżyserii Różewicza.

W latach 1968–1970 Wójcik nawiązał współpracę z reżyserami z Jugosławii, a później zrealizował dwa autorskie filmy fabularne: Skarga (1991) oraz Wrota Europy (1999), dla których napisał również scenariusze. Od 1976 do 1985 roku zajmował się reżyserią telewizyjną, tworząc liczne spektakle Teatru Telewizji, w tym Joannę d’Arc (1976) oraz Relację (1977).

Był także autorem wielu scenariuszy dla Teatru Telewizji oraz Teatru Adekwatnego. Jego kariera akademicka zaowocowała tytułem profesora sztuki filmowej. W latach 1981–1982 wykładał sztukę operatorską na Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, a w latach późniejszych przeniósł się na Wydział Operatorski PWSFTviT w Łodzi, gdzie najpierw sprawował funkcję profesora nadzwyczajnego, a od 1988 roku – zwyczajnego. W latach 2000–2003 był także wykładowcą na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, a od 2010 do 2015 roku na Wydziale Scenografii Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

W ciągu swojej kariery Wójcik został uhonorowany licznymi nagrodami, w tym Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski w 2005 roku. W 2003 roku otrzymał nagrodę „Vitae Valor” na III Festiwalu Filmowym „Vitae Valor” w Tarnowie za całokształt swojej twórczości, a w 1999 roku otrzymał „Golden Camera 300” na Międzynarodowym Festiwalu Sztuki Operatorskiej im. Braci Manaki w Bitola w Macedonii. Zanim to jednak, zyskał szereg wyróżnień za zdjęcia filmowe i reżyserię spektakli telewizyjnych.

Wójcik był również honorowym przewodniczącym Stowarzyszenia Twórców Obrazu Filmu Fabularnego. W 2006 roku opublikował książkę Labirynt światła, która zawierała jego myśli i wspomnienia związane z zawodem, a w 2017 roku wydał Sztukę filmową – zbiór wykładów, które były wygłoszone na Uniwersytecie Warszawskim w latach 2000–2003.

Ostatnie lata życia spędził w Podkowie Leśnej. Podczas ceremonii żałobnych, które miały miejsce 11 kwietnia, w kościele św. Krzysztofa w Podkowie Leśnej, wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego, Wanda Zwinogrodzka, odczytała list od ministra Piotra Glińskiego. Jego pogrzeb zrealizowano z zachowaniem ceremoniału państwowego i asystą wojskową. Pośmiertnie odznaczono profesora Wójcika Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski za jego niezapomniane zasługi w dziedzinie sztuki filmowej oraz wkład w rozwój i popularyzację polskiej kinematografii.

Życie prywatne

W 1959 roku Jerzy Wójcik zawarł związek małżeński z aktorką Magdą Teresą Dąbrowską. Na początku lat sześćdziesiątych podjął decyzję o przeprowadzce z Łodzi do Warszawy, co było znaczącym krokiem w jego życiu zawodowym i osobistym. W 1963 roku na świat przyszedł jego syn Tomasz, co niewątpliwie wpłynęło na jego dalsze życie i karierę.

Filmografia

Etiudy szkolne

Jerzy Wójcik, jako utalentowany filmowiec, zaangażował się w różnorodne projekty filmowe już w trakcie swojej edukacji. W 1953 roku pracował nad trzema znaczącymi etiudami szkolnymi, gdzie pełnił rolę współoperatora zdjęć:

• – Kiedy ty śpisz, reżyseria Andrzej Wajda, zdjęcia Jerzy Lipman,
• – Piaskarze, reżyseria Andrzej Wajda, zdjęcia Jerzy Lipman,
• – Początek dnia, reżyseria Julian Dziedzina.

W 1955 roku, jego praca obejmowała kolejne produkcje:

• – Człowiek nie umiera, reżyseria Sylwester Chęciński, zdjęcia Henryk Depczyk,
• – Godzina bez słońca, reżyseria Paweł Komorowski,
• – Powrót, reżyseria Julian Dziedzina.

Natomiast w 1966 roku, jego fotoaż obejmował Medaliony w reżyserii Andrzeja Brzozowskiego.

Filmy fabularne

Praca Wójcika w przemyśle filmowym nie ograniczała się tylko do etiud. Już w 1956 roku brał udział w kilku ważnych produkcjach fabularnych:

• – Kanał (II operator), reżyseria Andrzej Wajda,
• – Koniec nocy (współautor zdjęć i scenariusza), reżyseria Julian Dziedzina, Paweł Komorowski, Walentyna Uszycka,
• – Prawdziwy koniec wielkiej wojny (II operator), reżyseria Jerzy Kawalerowicz.

W 1958 roku Wójcik kontynuował swoją drogę twórczą, pracując nad dziełami takimi jak:

• – Eroica, reżyseria Andrzej Munk,
• – Popiół i diament, reżyseria Andrzej Wajda.

Następne lata przyniosły mu jeszcze więcej wyzwań oraz zaszczytów:

• – W 1959 roku zrealizował Krzyż Walecznych pod reżyserią Kazimierza Kutz,
• – W 1960 roku podjął się pracy nad Nikt nie woła, reżyseria Kazimierz Kutz.

W 1961 roku na jego koncie znalazły się takie filmy jak:

• – Czas przeszły, reżyseria Leonard Buczkowski,
• – Matka Joanna od Aniołów, reżyseria Jerzy Kawalerowicz,
• – Samson, reżyseria Andrzej Wajda.

Przez kolejne lata współpracował z wieloma znakomitymi artystami, takimi jak:

• – W 1962 tworzył Mój stary, reżyseria Janusz Nasfeter,
• – W 1963 brał udział w filmie Zacne grzechy, reżyseria Mieczysław Waśkowski,
• – W 1964 zaś reżyserował Przy torze kolejowym, reżyseria Andrzej Brzozowski oraz Echo w reżyserii Stanisław Różewicz.

W 1965 roku widzowie mogli docenić Życie raz jeszcze, reżyseria Janusz Morgenstern, a w 1966 roku Faraon, reżyser ia Jerzy Kawalerowicz, co dobitnie świadczy o jego wszechstronności.

W roku 1973 przyniósł mu zaszczyt pracy nad Potopem, reż. Jerzy Hoffman, a lata 70. umocniły jego reputację poprzez takie tytuły jak Opadły liście z drzew oraz Pasja, reż. Stanisław Różewicz. Czas ten był dynamiczny, z Elegią Paweł Komorowski jako jednym z kluczowych projektów.

W kolejnych latach Wójcik tworzył także Kobieta w kapeluszu i Anioł w szafie, aby podkreślić swój nieustanny rozwój i dostosowanie się do zmieniających się trendów w kinematografii.

Reżyseria

Jerzy Wójcik, znany polski reżyser i filmowiec, ma na swoim koncie bogaty dorobek artystyczny, który obejmuje wiele znaczących produkcji teatralnych. Poniżej przedstawiono jego kluczowe osiągnięcia w dziedzinie reżyserii oraz adaptacji scenariuszy.

• 1976 – Joanna d’Arc, Teatr TV,
• 1977 – Relacja, Teatr TV (autor),
• 1978 – Medea, Teatr TV (także adaptacja),
• 1978 – Anna, Teatr TV,
• 1979 – Tu zaszła zmiana, Teatr TV (także scenariusz),
• 1982 – Pyłek w oku, Teatr TV (także scenariusz),
• 1985 – Promethidion, Teatr TV,
• 1991 – Skarga (także scenariusz),
• 1996 – Portret w przestrzeni (także scenariusz),
• 1999 – Wrota Europy (także scenariusz).

Scenariusze

Jerzy Wójcik, ceniony filmowiec, miał na swoim koncie wiele wybitnych scenariuszy.

• 1956 – Koniec nocy (współautor scenariusza i zdjęć), reż. Julian Dziedzina, Paweł Komorowski, Walentyna Uszycka,
• 1974 – Człowiek jak człowiek według Bertolda Brechta, reż. Magda Teresa Wójcik, Teatr Adekwatny,
• 1976 – Bhagavad Gita – Pieśń Pana według Mahabharaty, reż. Magda Teresa Wójcik, Teatr Adekwatny,
• 1977 – Relacja, Teatr TV (autor, także reżyseria),
• 1978 – Medea, Teatr TV (adaptacja, także reżyseria),
• 1979 – Medea według Eurypidesa (adaptacja), reż. Magda Teresa Wójcik, Teatr Adekwatny,
• 1979 – Tu zaszła zmiana, Teatr TV (także reżyseria),
• 1982 – Pyłek w oku, Teatr TV (także reżyseria),
• 1983 – Cesarz według Ryszarda Kapuścińskiego, reż. Magda Teresa Wójcik, Teatr Adekwatny,
• 1988 – Bhagavad Gita według Mahabharaty, reż. Magda Teresa Wójcik, Teatr Adekwatny,
• 1991 – Skarga (także reżyseria),
• 1996 – Portret w przestrzeni (także reżyseria),
• 1999 – Wrota Europy (także reżyseria),
• 2002 – Cesarz według Ryszarda Kapuścińskiego (scenariusz), reż. Magda Teresa Wójcik, Teatr Adekwatny.

Nagrody i odznaczenia

Jerzy Wójcik, znany polski filmowiec, otrzymał szereg prestiżowych nagród i odznaczeń w trakcie swojej kariery. Oto najważniejsze z nich:

• 1962 – Matka Joanna od Aniołów – Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia,
• 1966 – Potem nastąpi cisza – Nagroda Ministra Obrony Narodowej II stopnia,
• 1967 – Westerplatte – Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia,
• 1967 – Westerplatte – Nagroda Ministra Obrony Narodowej I stopnia,
• 1968 – Vrane – Dyplom za Osiągnięcia Twórcy Zagranicznego w kinematografii jugosłowiańskiej (Festiwal Filmów Jugosłowiańskich, Pula),
• 1975 – Opadły liście z drzew – Nagroda Państwowa II stopnia,
• 1975 – Opadły liście z drzew – Nagroda za zdjęcia (Festiwal Polskich Filmów Fabularnych, Gdańsk),
• 1977 – Relacja – Nagroda Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji I stopnia za spektakl teatru TV,
• 1977 – Relacja – Nagroda Złoty Ekran za spektakl teatru TV,
• 1987 – Anioł w szafie – nagroda za zdjęcia na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych,
• 1988 – Anioł w szafie – Nagroda Szefa Kinematografii za twórczość filmową w dziedzinie filmu fabularnego za rok 1987,
• 1998 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski z okazji 50-lecia PWSFTviT,
• 1999 – Nagroda za całokształt twórczości filmowej w dziedzinie sztuki operatorskiej „Golden Camera 300” na MFF Sztuki Operatorskiej im. braci Manaki w Bitola (Macedonia),
• 2002 – 4 grudnia na ulicy Piotrkowskiej w Łodzi odsłonięto gwiazdę Jerzego Wójcika w Alei Gwiazd (w okolicach Hotelu Grand i kina Polonia),
• 2003 – Nagroda „Vitae Valor” za całokształt twórczości na III Festiwalu Filmowym „Vitae Valor” w Tarnowie,
• 2005 – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
• 2009 – Orły 2009 – Nagroda za Osiągnięcia Życia,
• 2012 – Platynowe Lwy nagroda na 37 Gdynia Film Festival za całokształt twórczości,
• 2019 – Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

---

Oceń: Jerzy Wójcik (filmowiec)

---