Stanisław Rączka

---

Życiorys

Stanisław Rączka w młodym wieku uczęszczał do II Państwowego Gimnazjum Męskiego w Nowym Sączu. Tam połączył swoje losy z chórem prowadzonym przez Piotra Kosińskiego, co zainspirowało go do stworzenia własnych kompozycji. Już w 1912 roku osiągnął sukces, zdobywając wyróżnienie w renomowanym konkursie „Lutni Krakowskiej”. W tym samym roku wszystko wskazywało na jego przyszły rozwój, jako iż zdaniem matury, a następnie podjął studia polonistyczne na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Nefronna jego kariera akademicka została przerwana przez wybuch I wojny światowej.

W trakcie wojny dołączył do armii Austro-Węgier, a później znalazł się w niewoli rosyjskiej. Swoje przeżycia uwiecznił w kompozycji „Modlitwa podczas bitwy”, stworzonej podczas pobytu w Saratowie i Moskwie. Po zakończeniu walk, na chwilę powrócił do Nowego Sącza, gdzie stworzył 24 nowe kompozycje i wstąpił do Wojska Polskiego. W lutym 1919 roku wznowił studia, które z powodzeniem ukończył w 1921 roku. Dodatkowo, rozwijał swoje muzyczne talenty w Konserwatorium Muzycznym we Lwowie, gdzie pomyślnie złożył egzamin w 1927 roku.

Tuż po zakończeniu edukacji, rozpoczął pracę jako nauczyciel języka polskiego oraz śpiewu w Prywatnym Gimnazjum im. Heleny Malczewskiej, a rok później objął stanowisko w Prywatnym Gimnazjum Męskim Towarzystwa „Szkoła Średnia”. W latach 1922–1934 pełnił obowiązki dyrygenta „Lutni” w Zawierciu. Pracował również jako dyrygent Kieleckiego Związku Stowarzyszeń Śpiewaczych w latach 1926–1930, a także współpracował ze Związkiem Śląskich Kół Śpiewaczych, gdzie komponował utwory o tematyce śląskiej oraz zasiadał w jury konkursów.

W 1929 roku miał zaszczyt dyrygować chórem składającym się z 1500 śpiewaków z województwa kieleckiego na Wszechsłowiańskim Zjeździe Śpiewaczym. W 1935 roku objął stanowisko dyrektora Gimnazjum i Liceum w Busku-Zdroju, które pełnił aż do momentu wybuchu II wojny światowej. W czasie działań wojennych osiedlił się w Nowym Sączu, gdzie pracował w kamieniołomach oraz prowadził tajne nauczanie dla młodzieży.

Po zakończeniu drugiej wojny światowej, początkowo zamieszkał w Busku-Zdroju, a następnie przeniósł się do Szczekocin, gdzie również prowadził lekcje. Został dyrektorem szkoły w Koziegłowach. W 1948 roku został dyrektorem Szkoły Ogólnokształcącej Męskiej Stopnia Podstawowego i Licealnego w Zawierciu i pełnił tę funkcję do roku 1950. Następnie podejmował pracę jako nauczyciel śpiewu oraz języka polskiego w Szkole Ogólnokształcącej Żeńskiej Stopnia Licealnego. W 1952 roku objął stanowisko dyrektora Liceum Ogólnokształcącego dla Pracujących.

W 1959 roku, zainspirowany ideą propagowania kultury, założył Towarzystwo Krzewienia Kultury, którego był prezesem do 1961 roku. Po długiej i owocnej karierze, przeszedł na emeryturę 1 lipca 1966 roku. Stanisław Rączka zmarł w 1971 roku i został pochowany na cmentarzu rzymskokatolickim w Zawierciu.

Działalność muzyczna

Stanisław Rączka to postać, która znacząco wpłynęła na polską muzykę chóralną. W swoim dorobku artystycznym skomponował około 400 pieśni chóralnych oraz 50 utworów na fortepian, harmonium i organy. Jego twórczość została doceniona, za co otrzymał łącznie 29 nagród.

Oprócz twórczości muzycznej, Rączka był również uznanym autorem w dziedzinie pedagogiki oraz muzyki, publikując 11 artykułów naukowych. Napisał kilka podręczników, które mają wielkie znaczenie dla edukacji muzycznej.

• Nauka śpiewu (1926),
• Śpiewy i śpiewniki szkolne (1935),
• Podhale. Biblioteka pieśni regionalnych (1936),
• Śpiewanki szkolne (1937).

Upamiętnienie

W 1990 roku, na cześć Stanisława Rączki, została nazwana jedna z ulic w Zawierciu. To ważne wydarzenie podkreśla wkład Rączki w historię lokalnej społeczności.

W 1995 roku ukazała się publikacja poświęcona jego postaci, opracowana przez Piotra Grzyba i Alicję Gruszkę. Publikacja ta stanowi istotny element w upamiętnieniu jego dokonania i ma na celu przybliżenie sylwetki tego wyjątkowego człowieka.

---

Oceń: Stanisław Rączka

---