Dom Gotycki w Nowym Sączu

---

Historia

„Kamienica, której historia sięga 1448 roku, została wzniesiona w stylu gotyckim. Jej powstanie można łączyć z erygowaniem kapituły kolegiackiej przez kardynała Zbigniewa Oleśnickiego przy kościele farnym. Tenże kardynał nabył sąsiadujący z kościołem budynek, aby przeznaczyć go na siedzibę dla członków kapituły. W przeszłości obydwie struktury były rozdzielone, z czego w jednej mieszkał dziekan, a w drugiej przebywało osiem wikarych.

W roku 1608, podczas wizytacji, odnotowano, że w tym budynku znajdują się refektarz, biblioteka oraz osiem cel przeznaczonych dla wikarych. Do 1791 roku kamienica była wykorzystywana przez kanoników kolegiaty św. Małgorzaty. Po jej kasacie, z powodu decyzji zaborczej Austrii, budynek przeszedł w prywatne ręce.

Po zakończeniu II wojny światowej, budowla została przejęta przez państwo i w latach 1959–1965 przeszła generalny remont. Od tego czasu pełni funkcję siedziby muzeum, które obecnie nosi nazwę Muzeum Ziemi Sądeckiej w Nowym Sączu. 9 listopada 1993 roku budynek został zwrócony parafii św. Małgorzaty, która na trzy dekady udostępniła go Muzeum.”

Architektura

Obiekt, o którym mowa, to niezwykła konstrukcja składająca się z dwóch jednopiętrowych bloków, wybudowana w tradycyjny sposób z wykorzystaniem murowania. Częściowo oszkarpowana oraz podpiwniczona, całość tworzy unikalny projekt architektoniczny. Każdy z tych bloków przykryty jest osobnym dachem, co dodaje uroku całej budowli.

Wnętrze i elewacje zdobione są licznymi detalami, a portale oraz obramienia okien mają różne stylistyki, w tym późnogotycką, renesansową oraz barokową. W południowej elewacji szczególnie wyróżnia się późnogotycki portal z 1505 roku, który zdobiony jest licznymi rozetkami, co stanowi wpływ renesansu na jego formę.

Interesującym punktem jest również drugi portal, który został odnaleziony w gruzie w pobliżu kolegiaty w 1907 roku, a następnie w 1913 roku został umieszczony w fasadzie kamienicy, nadając jej historycznego charakteru. Na dolnej części północnej fasady znajduje się okno z obramieniem ozdobionym inskrypcją INRI oraz datą 1525, które dodatkowo podkreśla bogactwo historyczne tego miejsca.

Obramienie tego okna jest porównywane z dziełami rzemieślników pochodzących ze Słowacji, szczególnie z regionów takich jak Bardiów i Sabinów, co wskazuje na szeroki kontekst kulturowy i artystyczny, w którym obiekt ten się znajduj.

Muzeum

Dom Gotycki stanowi wyjątkową przestrzeń, która pełni funkcję stałej wystawy dawnych dzieł sztuki związanych z regionem sądeckim, jak również organizuje różnorodne wystawy czasowe, które naświetlają takie obszary jak historia, sztuka oraz kultura. W ramach ekspozycji stałej, zatytułowanej „Dawna sztuka Sądecczyzny”, znajdują się różnorodne tematy, które przybliżają bogate dziedzictwo artystyczne tego regionu.

Wśród tematów poruszanych na wystawie wyróżniamy:

• Zamek królewski w Nowym Sączu,
• Sakralna sztuka cechowa z okresu XIV – XIX wieku,
• Sztuka ludowa z XVIII wieku aż do początków XX wieku,
• Sztuka dworska z XVII – XIX wieku,
• Sztuka cerkiewna z XV – XIX wieku, w tym m.in. kolekcja ikon zachodniołemkowskich.

---

Oceń: Dom Gotycki w Nowym Sączu

---