Muzeum Ziemi Sądeckiej

---

Historia

Początki muzealnictwa w Nowym Sączu sięgają przełomu lat 80. i 90. XIX wieku, kiedy to rozpoczęto gromadzenie pamiątek z przeszłości. W 1896 roku, Józef Wieniawa-Zubrzycki postanowił przeznaczyć swój dom, mieszczący się przy ul. Jagiellońskiej 35, na siedzibę biblioteki miejskiej oraz muzeum. Niestety, zbiory muzealne nigdy nie zostały tam zgromadzone ani wystawione na stałe. W miarę upływu czasu eksponaty były pokazywane jedynie okazjonalnie w różnych lokalizacjach, w tym w ratuszu nowosądeckim.

Pomimo podejmowania prób powołania muzeum za pomocą uchwał, w 1909 oraz 1910 roku, prawdziwy powrót do idei utworzenia muzeum miał miejsce dopiero po zakończeniu I wojny światowej. Odzyskanie niepodległości stworzyło nowe możliwości dla odbudowy zamku nowosądeckiego, co sprzyjało myśli o umieszczeniu w nim zarówno biblioteki, jak i muzeum. Ostatecznie, zbiory muzealne zostały udostępnione społeczeństwu 12 sierpnia 1938 roku.

Niestety, już w następnym roku, w obliczu zbliżającej się okupacji niemieckiej, niektóre z najcenniejszych obiektów trafiły w prywatne ręce, by je zabezpieczyć i ukryć. W wyniku wybuchu składu amunicji w styczniu 1945 roku, zamek oraz jego muzealne zbiory zostały niemal całkowicie zniszczone. Z ruin odszukano jedynie niewielką ilość eksponatów, zaledwie 161 sztuk. Po zakończeniu wojny rozpoczęto na nowo proces gromadzenia zbiorów.

Od 1965 roku muzeum znalazło stałe miejsce ekspozycyjne w Domu Gotyckim. W latach 1976-2007 w ramach Muzeum funkcjonował także oddział Ośrodka Budownictwa Ludowego w Szymbarku, który miał filię w Cerkwi w Bartnem. 24 stycznia 2024 roku Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu, na mocy decyzji władz Województwa Małopolskiego, otrzymało nową nazwę: Muzeum Ziemi Sądeckiej. Jest to nazwa historyczna, która obowiązywała przed II wojną światową, a konkretnie od 1938 roku.

Ekspozycja

W stałej ekspozycji Muzeum Ziemi Sądeckiej można znaleźć niezwykle różnorodne artefakty, które odzwierciedlają bogatą historię oraz kulturę regionu. Do najważniejszych elementów wystaw należy zaliczyć:

• sądecka sztuka cechowa od XIV wieku,
• wystawa poglądowa: Zamek Królewski w Nowym Sączu,
• galeria portretów burmistrzów Nowego Sącza od 1870 do 1914 roku,
• dawna sztuka ludowa z XVIII wieku aż do początków XX wieku,
• sztuka cerkiewna.

Oprócz tego muzeum dysponuje dodatkowymi przestrzeniami, które wzbogacają ofertę kulturalną:

• trzy sale wystaw zmiennych,
• sala koncertowo-wykładowa.

Oddziały

Muzeum Ziemi Sądeckiej szczyci się posiadaniem różnych oddziałów, które znajdują się w obrębie miasta. Wśród nich wymienić można:

• Dom Gotycki, zlokalizowany przy ul. Lwowskiej 3,
• Galeria Marii Ritter i Stare Wnętrza Mieszczańskie – oferująca m.in. pracownię malarską i eksponaty wystroju z przełomu XIX i XX wieku, mieszcząca się na Rynku 2,
• Sądecki Park Etnograficzny, znajdujący się przy ul. Długoszowskiego 83B,
• Miasteczko Galicyjskie, adres: ul. Lwowska 226.

Oprócz nowosądeckich oddziałów, Muzeum ma również swoje placówki poza granicami miasta:

• Muzeum Lachów Sądeckich im. Zofii i Stanisława Chrząstowskich, umiejscowione w Podegrodziu pod adresem 525,
• Muzeum Nikifora w Krynicy-Zdroju, mieszczące się na Bulwarach Dietla 19,
• Muzeum Pienińskie im. Józefa Szalaya w Szlachtowej, ul. Łemkowska 37.

---

Oceń: Muzeum Ziemi Sądeckiej

---