Stanisław Progulski

Medycyna i zdrowie

Stanisław Michał Progulski to wybitna postać w dziedzinie pediatrii, znany polski lekarz, który urodził się 17 września 1874 roku w Nowym Sączu. Jego życie oraz kariera zawodowa były ściśle związane z edukacją i praktyką medyczną, a szczególnie z uniwersytetem, gdzie pełnił rolę profesora.

Warto zaznaczyć, że Progulski był nie tylko lekarzem, ale także nauczycielem akademickim, znanym z działalności na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie znacząco przyczynił się do rozwoju pediatrii w Polsce.

Jego działalność zakończyła się w tragicznym momencie, gdy zmarł 3/4 lipca 1941 roku we Lwowie, pozostawiając po sobie ważny dorobek naukowy oraz wspomnienia wśród studentów i współpracowników.

Życiorys

Stanisław Progulski był synem handlowca Stanisława oraz Adeli z Feyrichów. Edukację rozpoczął w kilku gimnazjach, takich jak Podwołczyska, Nowy Sącz oraz Kraków, a następnie kontynuował studia medyczne na Uniwersytecie Lwowskim. 20 lutego 1902 roku uzyskał dyplom doktora wszech nauk lekarskich. Po zakończeniu studiów odbył specjalistyczne szkolenie w zakresie pediatrii w Berlinie. W 1904 roku rozpoczął pracę w Klinice Pediatrycznej w Krakowie pod opieką Macieja Jakubowskiego. Wkrótce potem przybył do Lwowa na zaproszenie Jana Raczyńskiego, gdzie został jego asystentem w katedrze pediatrii na Uniwersytecie Lwowskim.

Podczas I wojny światowej służył w armii austriackiej, a następnie jako oficer Wojska Polskiego w czasie walk polsko-ukraińskich o Lwów. W wyniku złego stanu zdrowia został zwolniony z wojska w stopniu kapitana i powrócił do pracy na Uniwersytecie. Po śmierci Jana Raczyńskiego w 1918 roku, ze względu na brak habilitacji, Progulski nie mógł objąć jego miejsca, które zajmował przybyły z Wiednia Franciszek Groër. Stopień doktora habilitowanego uzyskał w 1922 roku.

Progulski odbył naukowe staże za granicą u uznanych specjalistów, takich jak Otto Heubner w Berlinie oraz Clemens Peter von Pirquet w Wiedniu. Na Uniwersytecie Lwowskim pracował najpierw jako adiunkt, a od 1938 roku jako profesor tytularny. Angażował się w działalność organizacji zawodowych, kierując lwowskimi oddziałami Polskiego Towarzystwa Lekarskiego oraz Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego. W 1931 roku pełnił rolę sekretarza Komitetu Organizacyjnego Zjazdu Pediatrów Polskich we Lwowie.

Progulski jest autorem ponad 50 prac naukowych. Jego zainteresowania obejmowały m.in. etiologię dziecięcego zapalenia wyrostka robaczkowego, gdzie zalecał jak najszybsze operacje, oraz rozpoznawanie gruźlicy i zapalenia opon mózgowych oraz rdzeniowych u dzieci. Osobiście domagał się tworzenia dedykowanych zakładów leczniczych dla dzieci z wrodzoną kiłą. Udało mu się doprowadzić do otwarcia pierwszej w Polsce poradni dla tych dzieci przy Klinice Pediatrycznej we Lwowie. Progulski zwracał również uwagę na potrzebę szczepień przeciw ospie.

Pomimo licznych obowiązków naukowych oraz praktyki lekarskiej, Progulski z powodzeniem zajmował się fotografią. Od 1925 roku był członkiem Lwowskiego Towarzystwa Fotograficznego, gdzie kilka razy pełnił funkcję członka Zarządu. Tematem jego prac fotograficznych były głównie dzieci, a także zabytki i krajobrazy Lwowa. Otrzymał m.in. srebrny medal na Międzynarodowej Wystawie Fotograficznej w Antwerpii.

Niestety, jego życie zakończyło się tragicznie. Zginął rozstrzelany przez Einsatzkommando zur besonderen Verwendung, dowodzone przez Brigadeführera dr Karla Eberharda Schöngartha, w grupie profesorów lwowskich kilka dni po wkroczeniu Niemców do Lwowa. Śmierć poniósł również jego syn Andrzej (ur. 1915), inżynier elektryk oraz ceniony fotografik. Ponadto z małżeństwa z Julią z Winiarzów (od 1911) miał drugiego syna oraz córkę, którzy po wojnie osiedli w Stanach Zjednoczonych.

Źródła

Oto zbiór źródeł, które dokumentują życie i działalność Stanisława Progulskiego. Każde z nich dostarcza wartościowych informacji na temat jego wkładu w historię i kulturę.

  • Zygmunt Albert, Stanisław Progulski, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom XXVIII, 1985,
  • Zygmunt Albert, Kaźń profesorów lwowskich – lipiec 1941 / studia oraz relacje i dokumenty zebrane i oprac. przez Zygmunta Alberta, Wrocław 1989, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, ISBN 83-229-0351-0, wersja elektroniczna,
  • Janina Mierzecka, Całe życie z fotografią, s. 254, Wydawca – Wydawnictwo Literackie Kraków (1981), ISBN 83-08-00296-X.

Oceń: Stanisław Progulski

★★★★★
Średnia ocena:4.71 Liczba ocen:25