Józef Oleksy

---

Życiorys

Wykształcenie i działalność zawodowa

Józef Oleksy w swojej młodości spędził czas w Nowym Sączu, gdzie pełnił rolę ministranta w parafii św. Małgorzaty. Jako młody chłopak zdecydował się na edukację w Niższym Seminarium Duchownym w Tarnowie, choć niestety placówka została zamknięta, zanim zdążył ją ukończyć. Maturę zdobył w publicznej szkole, stając się absolwentem I Liceum Ogólnokształcącego im. Kazimierza Brodzińskiego w Tarnowie. W 1969 roku uzyskał dyplom w zakresie międzynarodowych stosunków gospodarczych na Wydziale Handlu Zagranicznego w warszawskiej Szkole Głównej Planowania i Statystyki.

Stopień doktora nauk ekonomicznych uzyskał w 1978 roku, opierając się na rozprawie przygotowanej pod okiem Andrzeja Całusa. Oleksy piastował urząd dziekana Wydziału Stosunków Międzynarodowych w Akademii Finansów w Warszawie, a także zajmował kierownicze stanowiska akademickie oraz prowadził wykłady w Szkole Głównej Handlowej. Dodatkowo, aktywnie uczestniczył w pracach rad nadzorczych takich organizacji jak Polonia Warszawa, J.W. Construction, a także J.W. Biochemical.

Działalność polityczna w PRL

Od 1964 roku stał się członkiem Związku Młodzieży Socjalistycznej oraz Zrzeszenia Studentów Polskich. W latach 1969–1990 wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Zasiadał w prezydium zarządu głównego w Socjalistycznym Związku Studentów Polskich. W okresie od 1970 do 1978 roku współpracował tajnie z wojskowym Agenturalnym Wywiadem Operacyjnym. Przewodniczył Ogólnopolskiej Radzie Młodych Naukowców, a ponadto pełnił funkcję sekretarza komitetu uczelnianego PZPR w Szkole Głównej Planowania i Statystyki. W 1977 roku przeszedł do aparatu partyjnego, kierując Wydziałem Pracy Ideowo-Wychowawczej w Komitecie Centralnym PZPR.

Od 1981 roku zarządzał biurem Centralnej Komisji Rewizyjnej PZPR. W grudniu 1985 roku został powołany do zespołu mającego na celu przygotowanie zmian w statucie partii przed X Zjazdem PZPR, który odbył się w lipcu 1986. W latach 1987–1989 pełnił funkcję pierwszego sekretarza Komitetu Wojewódzkiego w Białej Podlaskiej, a w 1989 roku był ministrem-członkiem Rady Ministrów d.s. współpracy ze związkami zawodowymi, uczestnicząc w tymże roku w rozmowach okrągłego stołu.

Działalność polityczna w III RP

W 1990 roku Oleksy był jednym z założycieli Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej, co wywodziło się z PZPR. Funkcję przewodniczącego partii pełnił od 28 stycznia 1996 do 6 grudnia 1997, aby w 1999 roku przystąpić do Sojuszu Lewicy Demokratycznej. W latach 1989–1991 sprawował mandat posła na Sejm kontraktowy, a przez następne lata do 2005 był posłem na Sejm I, II, III oraz IV kadencji, reprezentując okręgi bialskopodlaskie, bialskopodlasko-siedleckie oraz siedleckie: nr 39 oraz nr 18. W 2005 roku bezskutecznie kandydował do Senatu.

W latach 1993–1995 zajmował pozycję Marszałka Sejmu II kadencji. Pomiędzy 7 marca 1995 a 7 lutego 1996 pełnił urząd prezesa Rady Ministrów. W wyniku oskarżeń o działalność szpiegowską na rzecz Rosji, przypisanych mu przez ministra spraw wewnętrznych Andrzeja Milczanowskiego, ustąpił z tej funkcji. Nie potwierdzono zarzutów wobec niego.

W okresie od stycznia do kwietnia 2004 był wiceprezesem Rady Ministrów i ministrem spraw wewnętrznych oraz administracji w rządzie Leszka Millera. 21 kwietnia 2004, po ustąpieniu Marka Borowskiego, został wybrany na Marszałka Sejmu IV kadencji. Wkrótce później zrezygnował po niekorzystnym wyroku sądu lustracyjnego. Sejm, głosując 5 stycznia 2005, odwołał go z tej funkcji stosunkiem 379 do 17 głosów przy 48 osobach wstrzymujących się.

Od 29 czerwca 2003 Oleksy był wiceprzewodniczącym SLD, a 18 grudnia 2004 na III kongresie partii został przewodniczącym, zastępując Krzysztofa Janika. Zrezygnował z tego stanowiska 21 maja 2005. Dodatkowo, od 29 marca 2007 do 1 lutego 2010 był bezpartyjny. W dniu 21 stycznia 2012 powołano go na przewodniczącego rady programowej SLD, a 28 kwietnia 2012 na V kongresie na wiceprzewodniczącego ugrupowania.

Józef Oleksy był również członkiem Stowarzyszenia Ordynacka. W grudniu 2004 roku, sąd lustracyjny orzekł, iż w latach 1970–1978 był tajnym współpracownikiem Agenturalnego Wywiadu Operacyjnego, co potwierdził również sąd II instancji w październiku 2005 roku. Oleksy złożył kasację do Sądu Najwyższego, który w styczniu 2007 umorzył sprawę, uznając, że działał w wyniku błędu. Uznano, że przy wypełnianiu oświadczenia lustracyjnego był wprowadzony w błąd przez ówczesnego szefa Wojskowych Służb Informacyjnych, Kazimierza Głowackiego, który poinformował go, iż jego służba w wywiadzie nie podlega ujawnieniu.

W marcu 2007 roku, portal tygodnika „Wprost” opublikował fragmenty nagrań prywatnych rozmów Oleksy’ego z września 2006 roku, gdzie krytycznie odnosił się do Aleksandra Kwaśniewskiego i oskarżał go o nielegalne pozyskanie składników majątku. W swych wypowiedziach stawiał także negatywne oceny innym liderom SLD, takim jak Wojciech Olejniczak czy Jerzy Szmajdziński, po czym został zawieszony na 3 miesiące w SLD. Ostatecznie 29 marca 2007 roku zrezygnował z członkostwa w partii, a do SLD powrócił 1 lutego 2010 roku, aby 12 maja 2012 zostać wiceprzewodniczącym tej formacji.

Życie prywatne

Józef Oleksy był synem Józefa oraz Michaliny, z domu Waśko, i miał w rodzinie troje rodzeństwa: Bogumiłę, Mariana oraz Wacława. W życiu osobistym był mężem Marii Oleksy i doczekał się dwojga dzieci – syna Michała oraz córki Julii.

W roku 2005 rozpoczęła się jego trudna walka z chorobą nowotworową. Po długim okresie leczenia i zmagania się z dolegliwościami, zmarł 9 stycznia 2015 roku po siedmiodniowej hospitalizacji w Centrum Onkologii – Instytucie im. Marii Skłodowskiej-Curie, znajdującym się w Warszawie.

Uroczystości związane z jego pogrzebem, w których wzięli udział przedstawiciele rządu oraz prezydent RP Bronisław Komorowski, miały miejsce 16 stycznia 2015 roku w katedrze polowej Wojska Polskiego w Warszawie. Po ceremonii Józef Oleksy został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w obszarze kwatery C6/tuje/4.

Wyniki wyborcze

W wyniku wyborów, Józef Oleksy miał znaczący wpływ na polską scenę polityczną. Poniżej znajduje się szczegółowe zestawienie jego osiągnięć w zakresie wyników wyborczych.

Rok wyborów	Nazwa komitetu		Ciało wyborcze	Okręg wyborczy	Rezultat
1989	_	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza	Sejm X kadencji	nr 8	22 831 (51,75%)
1991	_	Sojusz Lewicy Demokratycznej	Sejm I kadencji	nr 26	18 511 (7,44%)
1993			Sejm II kadencji	nr 39	24 843 (11,68%)
1997			Sejm III kadencji		27 259 (13,40%)
2001		Sojusz Lewicy Demokratycznej – Unia Pracy	Sejm IV kadencji	nr 18	55 703 (17,45%)
2005		Sojusz Lewicy Demokratycznej	Senat VI kadencji	nr 17	39 030 (13,14%)

Odznaczenia

Józef Oleksy, znany polski polityk, otrzymał szereg prestiżowych odznaczeń, które podkreślają jego znaczenie w historii Polski oraz zaangażowanie w życie publiczne.

• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (2015, pośmiertnie),
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1984),
• Srebrny Krzyż Zasługi (1972),
• Medal Komisji Edukacji Narodowej,
• Medal 40-lecia Polski Ludowej,
• Medal „Za zasługi dla obronności kraju”,
• Złota Odznaka Honorowa Polskiego Czerwonego Krzyża,
• Medal „Zasłużony dla Tolerancji” (2003),
• Wielki Krzyż Komandorski Orderu „Za Zasługi dla Litwy” (Litwa, 2004),
• Krzyż Wielki II Klasy Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec.

Odniesienia w kulturze

W osobie Józefa Oleksego dostrzec można inspirację dla wielu twórców kultury, czego dowodem jest tekst utworu „Łysy jedzie do Moskwy”, który ukazał się na albumie Oddalenie (1995) Kazika. Utwór ten odnosi się do jego wizyty w Moskwie w 1995 roku, która miała miejsce podczas oficjalnych obchodów 50. rocznicy zakończenia II wojny światowej. Warto zauważyć, że Józef Oleksy brał w nich udział pomimo sprzeciwu ze strony prezydenta Lecha Wałęsy, a w tym czasie miały miejsce niepokoje związane z I wojną czeczeńską. Kazik Staszewski, komentując tę sytuację w jednym z wywiadów, określił ją jako skandal.

Kolejnymi przykładami odzwierciedlającymi postać Józefa Oleksego są tekst piosenki „Krótki list do Józefa O.”, którą w 1997 roku stworzył Leszek Czajkowski. Również wiersz Zbigniewa Herberta pt. Bezradność, napisany w 1995 roku, w sposób pośredni odnosi się do jego osoby, ukazując literackie zainteresowanie minionymi wydarzeniami politycznymi oraz ich osobistymi konsekwencjami.

Upamiętnienie

W październiku 2015 roku ważne wydarzenie miało miejsce, gdy salę komisyjną nr 2 wNowym Domu Poselskimnazwano imieniem Józefa Oleksego.

---

Oceń: Józef Oleksy

---