Małopolskie Centrum Kultury Sokół

---

Misja

Organizacja ta angażuje się w różnorodne działania, które odzwierciedlają jej misję w czterech kluczowych obszarach.

• ochrona oraz promocja bogactwa kulturowego Małopolski, regionu charakteryzującego się niezwykłą różnorodnością,
• inspiracja do aktywnego uczestnictwa w kulturze, co realizowane jest poprzez organizację przeglądów i konkursów o zasięgu regionalnym, ogólnopolskim oraz międzynarodowym, a także stworzenie platformy dla artystów i twórców indywidualnych do prezentacji swoich umiejętności,
• kształtowanie kompetencji kulturowych poprzez upowszechnianie sztuki, w sposób przystępny oraz atrakcyjny, obejmujący zarówno sztukę profesjonalną, jak i popularyzację sztuki współczesnej oraz kultury filmowej,
• promocja dziedzictwa kulturowego Małopolski w kontekście kulturowym regionu Karpat, poprzez realizację międzynarodowych projektów wspierających rozwój społeczno-gospodarczy obszarów karpackich.

Historia

Małopolskie Centrum Kultury Sokół, znane również jako MCK Sokół, rozpoczęło swoją działalność w 1975 roku w województwie nowosądeckim jako Wojewódzki Ośrodek Kultury, funkcjonując w tej roli do 1998 roku. Dopiero w 1999 roku instytucja ta przekształciła się w samorządową jednostkę kultury, mającą osobny status prawny oraz ekonomiczny, organizowaną przez województwo małopolskie. Właśnie wtedy przyjęto nową nazwę – Małopolskie Centrum Kultury Sokół.

W pierwszych latach działalności, siedziba WOK znajdowała się w Nowym Sączu przy ul. Jagiellońskiej 28. Wtedy to pieczę nad dalszym rozwojem instytucji sprawował dyrektor Michał Podgórny, który z niewielką, ale systematycznie powiększającą się grupą współpracowników, podejmował się organizacji życia kulturalnego regionu Nowosądecczyzny.

Nazwa „Sokół” jest wyrazem uznania dla tradycji sokolstwa polskiego. Budynek, który gościł tę instytucję, stał się siedzibą ośrodka w 1993 roku, a historia sokolstwa na tych ziemiach sięga aż 25 maja 1887 roku, kiedy to organizacja znalazła swoje miejsce, stając się centrum życia kulturalnego w tym regionie. W budynku „Sokoła” odbywały się różnorodne wydarzenia takie jak spotkania, koncerty, wystawy teatralne czy kiermasze. „Sokół” aktywnie prowadził własne grupy artystyczne oraz zorganizował bibliotekę i czytelnię.

W początkowym okresie działalności Wojewódzkiego Ośrodka Kultury, głównym obszarem działań była pomoc instruktażowo-metodyczna oraz nadzór nad kulturalno-wychowawczymi placówkami. W tym samym czasie rozpoczęto dokumentację oraz wspieranie działalności artystów amatorów w wielu dziedzinach, takich jak muzyka, teatr, literatura, fotografia i plastyka. W 1981 roku zadecydowano o skierowaniu zainteresowań ku twórczości ludowej.

Po formalnym przejęciu budynku „Sokoła” w grudniu 1992 roku, budynek był w stanie bliskim zniszczenia. Dopiero po przeprowadzeniu niezbędnych remontów, w 1993 roku, obiekt mógł zacząć funkcjonować na nowo. Wkrótce rozpoczął się długotrwały proces modernizacji, który trwał ponad 10 lat, mający na celu dostosowanie obiektu do różnorodnych działań kulturalnych. W listopadzie 1999 roku, podpisano deklarację przywrócenia świetności sokolni, co było wynikiem wspólnego wysiłku ówczesnego marszałka województwa małopolskiego Marka Nawary, prezydenta Nowego Sącza Andrzeja Czerwińskiego oraz starosty nowosądeckiego Jana Golonki.

Uroczyste otwarcie nowego gmachu „Sokoła” miało miejsce 8 listopada 2004 roku, dając miastu nową salę teatralną i koncertową, której możliwości mogłyby być powodem do dumy w znacznie większych ośrodkach w Polsce. Działalność MCK Sokół nie ogranicza się tylko do organizacji wydarzeń kulturalnych, gdyż w kwietniu 2003 roku utworzono oddział – Instytut Europa Karpat, skupiający się na międzynarodowych programach ochrony i promocji dziedzictwa kulturowego oraz przyrodniczego.

Jesienią 2004 roku działalność rozpoczęła Galeria Sokół, w której prezentowane były prace z różnych dziedzin artystycznych, stanowiąca także przestrzeń dla wystaw tematycznych oraz okazjonalnych. Obecnie zespół MCK Sokół liczy ponad 70 pracowników w różnorodnych działach, oddziałach i zespołach tej instytucji.

Dyrektorem instytucji od 1 października 1980 do 31 lipca 2019 roku był Antoni Malczak. 14 października 2019 roku funkcję dyrektora przejął Andrzej Zarych.

Budynek

Siedzibą Małopolskiego Centrum Kultury Sokół jest niezwykle historyczny budynek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, który został wzniesiony w 1892 roku. Obiekt ten przeszedł wiele etapów rozbudowy oraz przebudowy, a swój obecny kształt uzyskał w 2004 roku. Warto zauważyć, że obecnie w jego wnętrzach znajdują się różnorodne sale, które pełnią istotne funkcje kulturalne.

Największym atutem MCK Sokół jest duża sala teatralno-koncertowo-kinowa im. Lucjana Lipińskiego, która od 2007 roku została wzbogacona o 51-głosowe organy koncertowe. W obiekcie znajduje się także sala multimedialna im. Danuty Szaflarskiej, mała sala kinowa im. Piotra Kosińskiego oraz przestronna sala koncertowa im. Romana Sichrawy.

Dodatkowo, w strukturze MCK Sokół możemy znaleźć również salę taneczną im. Bolesława Barbackiego, która sprzyja organizacji różnorodnych zajęć tanecznych. Warto także zwrócić uwagę na salę kominkową im. Stanisława Flisa oraz studyjną salę kinową im. Zofii Rysiówny, które oferują inne formy aktywności kulturalnej.

Oprócz wymienionych sal, w budynku dostępna jest także sala klubowa i restauracja, które z pewnością umilą czas odwiedzającym. Całość uzupełniają pomieszczenia biurowe oraz zaplecze techniczne, co czyni MCK Sokół ważnym miejscem życia kulturalnego w regionie.

Nagrody i wyróżnienia

Małopolskie Centrum Kultury Sokół zyskało miano pierwszej instytucji kultury w Polsce, która w 2019 roku została uhonorowana za swoją działalność z zakresu ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Warto podkreślić, że to wyróżnienie skutkuje wpisem do KRAJOWEGO REJESTRU DOBRYCH PRAKTYK, co stanowi wyjątkowy sukces w promowaniu kultury i tradycji.

Działalność

Edukacja

W ofercie edukacyjnej MCK Sokół znajduje się szereg programów i wydarzeń, które są skierowane do różnych grup wiekowych oraz zawodowych.

• dwuletnie studia dedykowane kadrze instruktorskiej,
• programy dla kapelmistrzów oraz tamburmajorów orkiestr dętych,
• szkolenia dla instruktorów zespołów regionalnych,
• warsztaty teatralne, muzyczne, folklorystyczne, plastyczne oraz zajęcia dla akustyków, które odbywają się w Nowym Sączu i innych miejscach w Małopolsce,
• cykle warsztatów dotyczących recytacji, w tym Akademię Słowa oraz program Zaufajcie Słowu,
• edukacyjno-artystyczny program „Labirynt historii”, realizowany od 2006 roku,
• Młodzieżowa Akademia Filmowa,
• Dyskusyjny Klub Filmowy „Kot”,
• Klub Tańca Towarzyskiego „Axis”,
• Uniwersytet Dziecięcy, który zachęca młodych ludzi do eksploracji wiedzy.

Ochrona i promocja dziedzictwa kulturowego

MCK Sokół organizuje szereg wydarzeń mających na celu ochronę i promocję kultury ludowej. Działalność ta obejmuje przeglądy, konkursy, festiwale oraz konferencje, które są dobrze zakorzenione w tradycji regionu.

• Międzynarodowy Festiwal Dziecięcych Zespołów Regionalnych Święto Dzieci Gór, który trwa od 1992 roku,
• Kongres Kultury Regionów, który istnieje od 2015 roku,
• Regionalny Przegląd Grup Kolędniczych o Diamentową Kobyłkę, zainicjowany w 2018,
• Konkurs Muzyk, Instrumentalistów, Śpiewaków Ludowych i Drużbów Weselnych Druzbacka,
• Karpacki Festiwal Dziecięcych Zespołów Regionalnych,
• Konkurs Heligonistów Województwa Małopolskiego,
• Przegląd Dziecięcych Zespołów Folklorystycznych Regionu Krakowskiego Krakowiaczek,
• Przegląd Zespołów Regionalnych, Kapel, Instrumentalistów, Grup Śpiewaczych i Śpiewaków Ludowych im. Jędrzeja Cierniaka Krakowski Wianek,
• Małopolski Przegląd Grup Kolędniczych Lipnicka Gwiazda,
• Małopolski Przegląd Dorobku Artystycznego i Kulinarnego Kół Gospodyń Wiejskich,
• Ogólnopolskie Spotkania Dziecięcych i Młodzieżowych Grup Kolędniczych Pastuszkowe Kolędowanie,
• Regionalny Konkurs na Pisankę Ludową oraz Plastykę Obrzędową związana z okresem Wielkanocy,
• Małopolski Konkurs Obrzędów, Obyczajów i Zwyczajów Ludowych Pogórzańskie Gody,
• Posiady Teatralne na Orawie,
• Sejmik Wiejskich Zespołów Teatralnych,
• Tradycja przez Pokolenia, która jest realizowana od 2013 roku.

Konkursy i przeglądy amatorskiej twórczości

W MCK Sokół można znaleźć także liczne konkursy oraz przeglądy amatorskiej twórczości, które są kluczowymi wydarzeniami w kalendarzu instytucji.

• Małopolski Przegląd Teatrów Lalkowych o Wielką Nagrodę Zająca Poziomki,
• Ogólnopolski Konkurs Recytatorski – eliminacje rejonowe,
• Bajdurek – Festiwal Teatrów Dzieci i Młodzieży,
• Echo Trombity – Małopolski Festiwal Orkiestr Dętych.

Upowszechnianie tzw. kultury wysokiej

MCK Sokół angażuje się w realizację licznych wydarzeń muzycznych oraz teatralnych o wysokim poziomie artystycznym. Wśród tych przedsięwzięć kluczowe to:

• Międzynarodowy Festiwal i Konkurs Sztuki Wokalnej im. Ady Sari, organizowany od 1985 roku,
• I Międzynarodowy Konkurs Duetów Organowych PER ORGANO A QUATTRO MANI, który trwa od 2018 roku,
• Festiwal Żartu Muzycznego Fun & Classic, realizowany od 2001 roku,
• Sądecki Festiwal Muzyczny Iubilaei Cantus, istniejący od 1995 roku,
• Sądecki Festiwal Muzyki Organowej L’Arte Organica,
• Wiosenny Festiwal Artystów Piosenki Pamiętajcie o Ogrodach, który powstał w 2005 roku,
• Wieczory Małopolskie, organizowane od 2004 roku.

Oddziały

Galeria BWA Sokół

Nowoczesny design oraz funkcjonalne rozwiązania przestrzenne budynku Galerii BWA Sokół, sprzyjają wdrażaniu interdyscyplinarnych działań artystycznych i edukacyjnych. Kluczowym celem galerii jest popularyzacja sztuk wizualnych, co owocuje różnorodnymi projektami artystycznymi.

Galeria BWA Jatki

Galeria Jatki, zlokalizowana w Nowym Targu przy ulicy Kościuszki 4, została otwarta w 1991 roku. W jej przestrzeniach swoje prace wystawiali liczni znani artyści. Jednym z najbardziej znaczących wydarzeń była wystawa pt. „Obrazy biblijne” autorstwa Marca Chagalla, którą wypożyczono z Muzeum Archidiecezjalnego w Kolonii. Inną istotną ekspozycją była wystawa „X lat w sztuce – prezentacje nowotarskie”, gdzie zaprezentowano prace 67 artystów z okazji 10-lecia istnienia galerii.

W galerii organizowane są również różnorodne wydarzenia, takie jak konkursy recytatorskie i poetyckie, cykliczne spotkania autorskie zatytułowane „Mam Wam coś do powiedzenia”, a także aukcje charytatywne i koncerty gitarowe. Ważnym elementem integration z sztuką są regularne spotkania dla dzieci oraz młodzieży, które obejmują wspólne malowanie.

Kino Sokół

Kino Sokół, znajdujące się w Nowym Sączu, to jedno z najstarszych kin w Polsce. W 2010 roku obchodzono stulecie ciągłej działalności kinowej w budynku „Sokoła”, co świadczy o jego długiej tradycji oraz znaczeniu w lokalnej kulturze.

---

Oceń: Małopolskie Centrum Kultury Sokół

---