Cerkiew św. Dymitra to greckokatolicka świątynia, która przez wiele lat była znaczącym elementem kulturalnym w regionie. Pierwotnie zlokalizowana w wsi Czarne, wzniesiona w latach 1783–1993, odzwierciedla bogactwo lokalnej tradycji i architektury sakralnej.
W roku 1993 podjęto decyzję o jej rozbiórce, co stanowiło wielką stratę dla okolicznych mieszkańców. Niemniej jednak, cerkiew została przeniesiona do Nowego Sącza, gdzie zyskała nowe życie. Obecnie można ją znaleźć w Sądeckim Parku Etnograficznym, gdzie przeszła proces odbudowy w latach 1996–2000.
Po rekonstrukcji, świątynia ta nie tylko służy jako zabytek historyczny, ale pełni także funkcje muzealne oraz kultowe, będąc miejscem, które przyciąga zarówno turystów, jak i pielgrzymów. To niezwykle ważne miejsce dla zachowania dziedzictwa kulturowego regionu, łączące w sobie elementy tradycji religijnej oraz lokalnej społeczności.
Historia
Pierwotnie, świątynia ta została wzniesiona w 1786 roku jako charakterystyczna drewniana cerkiew zachodniołemkowska. W 1801 roku, Jakub Szwajcar stworzył ikonostas dla tej cerkwi, który stał się jednym z najważniejszych elementów jej wyposażenia.
W 1893 roku dokonano gruntownego remontu oraz przebudowy budynku. W latach 1893–1895, bracia Jan i Paweł Bogdańscy zrealizowali nie tylko polichromię we wnętrzu, ale również przeprowadzili przemalowanie ikon znajdujących się na ikonostasie.
Niestety, w 1945 i 1947 roku wysiedlono większość mieszkańców wsi, co spowodowało, że cerkiew została opuszczona i zaczęła popadać w ruinę. Dopiero w latach 70. XX wieku zainteresowali się nią twórcy skansenu w Nowym Sączu, a w 1993 roku świątynia została przeniesiona do tego miejsca.
Reaktywacja parafii greckokatolickiej w Nowym Sączu miała miejsce w 1989 roku, co pozwoliło na wznowienie celebracji liturgii w tym obrządku. Od kwietnia 2017 roku, po utworzeniu w Nowym Sączu prawosławnego punktu duszpasterskiego pod wezwaniem Świętych Cyryla i Metodego, w cerkwi odbywają się również nabożeństwa prawosławne.
Architektura i wyposażenie
Omawiana budowla jest drewnianą cerkwią orientowaną, wzniesioną w konstrukcji zrębowej, co podkreśla jej wyjątkowy charakter. Składa się z trzech części: prezbiterium, które ma zamknięcie prostokątne, szerszej nawy oraz babińca, który otoczony jest przez słupy wieży.
Wieża wyróżnia się zwężającymi się gontowymi ścianami, które tworzą iluzję izbicy, a także posiada kopulasty hełm, który zwieńczony jest czworokątną latarnią zakończoną cebulastą banią. Ściany cerkwi zostały oszalowane pionowo, z zastosowaniem listw, co dodatkowo podkreśla jej elegancję. Dacha ze łamanym uskokowym pokryciem gontowym nadaje budowli charakterystyczny, namiotowy wygląd.
Wnętrze cerkwi zdobi polichromia autorstwa Bogdańskich, a także zachowany barokowo-rokokowy ikonostas, choć warto zaznaczyć, że brakuje w nim trzech ikon namiestnych, które zostały skradzione w miejscowości Czarnem. W środku znajdują się również ołtarze: główny oraz boczny, które są elementami wzbogacającymi duchowy klimat tego miejsca.
Dodatkowo, wewnątrz cerkwi można zobaczyć interesującą ekspozycję zatytułowaną „Droga cerkwi z Czarnego do skansenu w Nowym Sączu”, która stanowi fascynujące połączenie historii i kultury.
Przypisy
- Oficjalna strona Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego – Prawosławne nabożeństwo w Nowym Sączu [dostęp 26.04.2017 r.]
- a b c d Praca zbiorowa: Szlak Architektury Drewnianej Małopolska. Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Kraków 2010 r.
- a b c Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda: Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja. Wydawnictwo Rewasz, Pruszków 2003 r.
Pozostałe obiekty w kategorii "Obiekty religijne":
Cmentarz wojenny nr 350 – Nowy Sącz | Kaplica Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Nowym Sączu | Cmentarz żydowski w Nowym SączuOceń: Cerkiew św. Dymitra w Nowym Sączu