Cmentarz żydowski w Nowym Sączu, znany jako kirkut, jest niezwykle interesującym miejscem położonym przy ul. Rybackiej, blisko ujścia Kamienicy Nawojowskiej do Dunajca, co czyni go lokalnym punktem kulturowym. Pełni on ważną rolę w historii społeczności żydowskiej regionu.
W sąsiedztwie cmentarza znajduje się również Synagoga Grodzka, co podkreśla znaczenie tego obszaru w kontekście dziedzictwa kulturowego Żydów w Nowym Sączu.
Na terenie cmentarza, obejmującym powierzchnię 3,2 ha, znajdują się około 200 macew, które ustawione są pionowo i skierowane w stronę południowo-wschodnią, ku Jerozolimie. Wiele z tych nagrobków, w tym te o wartości zabytkowej, należy do najcenniejszych obiektów tego miejsca.
Warto wspomnieć o szczególnym grobowcu – ohelu cadyka Chaima Halberstama, który zmarł w 1875 roku. To miejsce, odwiedzane przez chasydów z całego świata, stanowi symbol głębokiego szacunku i pamięci dla jego życia oraz nauk.
Historia
Cmentarz w Nowym Sączu ma bogatą i tragiczna historię, która sięga końca XIX wieku, gdy został on założony. W 1926 roku teren został powiększony, co było prawdopodobnie konsekwencją wyczerpania dostępnego miejsca na starym cmentarzu. Niestety, w czasie II wojny światowej miejsce to uległo ogromnej dewastacji ze strony niemieckich okupantów, którzy usunęli większość nagrobków. Zgodnie z relacjami opiekuna cmentarza, wiele z macew zostało zniszczonych i wykorzystanych jako materiał budowlany do chodników i innych obiektów.
W okresie okupacji cmentarz stał się miejscem tragicznych wydarzeń, takich jak masowe egzekucje, w których zamordowane osoby były pochowane w zbiorowych mogiłach. Podczas tzw. „Akcji Majowej” w 1942 roku, Obersturmführer Heinrich Hamann, szef miejscowego Gestapo, wydał rozkaz wymordowania około 400 Żydów z sądeckiego getta na terenie cmentarza oraz ich pochówku w jednym grobie. Pomnik upamiętniający te wydarzenia został odsłonięty 18 czerwca 1959 roku, a lista osób przeznaczonych do rozstrzelania została przygotowana przez Hamanna w oparciu o dokumenty znalezione w sądowym archiwum, dotyczące członków lokalnej Biblioteki Maksa Rosenfelda.
Ostatnie pogrzeby na cmentarzu miały miejsce w latach 90. XX wieku, a łączna liczba pochówków szacowana jest na około 25 tysięcy. Opiekunem tego historycznego miejsca jest Jakub Miller, żydowski mieszkaniec Nowego Sącza, który przetrwał okupację. Po wojnie zainicjował długotrwałe prace restauracyjne, mające na celu przywrócenie należytego stanu miejsca pochówku. Macewy, które zostały przetransportowane na cmentarz, odkryte lub dostarczone w późniejszym czasie, zostały rozmieszczone na całym terenie. Niewiele z nich stoi na swoich pierwotnych miejscach. Wiele nagrobków zostało wykorzystanych do budowy muru otaczającego cmentarz od strony południowej i zachodniej, a liczne napisy na nagrobkach uległy poważnej erozji.
Zachowana ilustracja, która przedstawia oryginalny wygląd cmentarza, ukazująca gęsto rozmieszczone nagrobki oraz ohel Chaima Halberstamma, znajduje się w synagodze w Nowym Sączu.
Przypisy
- Nowy Sacz Yizkor Books
- Burchard podaje nieznaną datę powstania cmentarza.
- Burchard podaje powierzchnię 3,19 ha
Pozostałe obiekty w kategorii "Obiekty religijne":
Cerkiew św. Dymitra w Nowym Sączu | Cmentarz wojenny nr 350 – Nowy Sącz | Kaplica Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Nowym SączuOceń: Cmentarz żydowski w Nowym Sączu